جعبه های مقوایی

جعبه مقوایی، جعبه ای است که از مقوای معمولی یا مقوای توپر، یک لایه یا چند لایه ساخته شده باشد و به اشکال و مدل های متفاوتی طراحی می شود تا بتواند از محتویات خود به خوبی نگهداری کرده و علاوه بر اینکه بسته بندی مواد در آنها به سهولت و سرعت امکان پذیر باشد، از نظر بازاریابی نیز ظاهری مناسب و چشمگیر داشته باشد. ساخت این نوع جعبه ها ممکن است به وسیله دوخت سیمی، حاشیه فلزی، بست گوشه ای با لفاف کاغذی تکمیل شود. طرح کلیه جعبه ها اعم از این که به طور واحد یا در بسته خارجی حمل و نقل شوند، باید طوری باشد که بین محتویات جعبه حداقل فضای آزاد وجود داشته باشد. برای بسته بندی کالاهای ویژه یا کالاهایی که شکل منظمی ندارند، می توان از تنظیم کننده های داخلی در جعبه استفاده نمود.

مقوای مورد استفاده برای ساخت جعبه های سخت عبارتند از:

الف- مقوایی که از خمیر کاغذ باطله ساخته شود؛

ب- مقوایی که از خمیر کاغذ باطله ساخته شود و لایه هایی از کاغذ کرافت داشته باشد؛

ج- مقوایی که از خمیر کاه و کلش ساخته می شود که با لایه یا بدون لایه است؛

د- چرم مصنوعی که از خمیر کاغذ باطله و خمیر چوب تحت پرس تهیه می شود؛

- در موارد لازم که مقاومت نسبت به چربی یا رطوبت موردنظر باشد، می توان مقوا را با لایه های مختلف فلزی، ورق پلاستیک با کاغذ مقاوم، تورق داد. اگر حفاظت از نظر جذب یا دفع رطوبت لازم باشد می توان ابتدا، محتوی جعبه را در کیسه ای بسته بندی و سپس در جعبه قرار داد یا جعبه را با پوششی از مواد جاذب رطوبت لفاف نمود یا از مقواهای مخصوص که نسبت به رطوبت مقاومت زیادی دارند، استفاده کرد.

شکل جعبه بسته بندی

در موقع سفارش جعبه ها باید جزئیات مربوط به نوع و شکل جعبه را مشخص نمود. چاپ جعبه نیز می تواند به صورت ساده انجام شود؛ اما بهتر است روی آن لفاف با برچسب زده شود.

عمق جعبه، نوع پوشش جعبه، اتصالات گوشه ها، شكل درب و دیگر ویژگی های ظاهری این نوع جعبه ها توسط مشتری اعلام می گردد. ساخت جعبه می تواند به وسیله دوخت سیمی، فلزی، پست گوشه ای یا لفاف کاغذی تکمیل شود. البته لازم به یادآوری است که ابعاد جعبه ها در استاندارد ملی شماره ۲۲۶۵ ذکر شده است.

در اینجا به دو تعریف مقوای توپر و مقوای برش خورده برای جعبه اشاره می شود:

1- مقوای توپر: مقوای معمولی است که به گونه صنعتی و بهداشتی از آخال کاغذ و برگ های کاغذ باطله پر شده باشد.

۲- مقوای برش خورده برای جعبه: به مقوای نوری گفته می شود که برای ساختن جعبه در آن برش های لازم، خط تا و خط درب داده شده باشد.

از جعبه های مقوایی برای بسته بندی فراورده های خوراکی نظیر شیرینی تر و خشک و بیسکویت، نان برنجی و فراورده های دیگر نظیر پودر شوینده، کبریت و صابون استفاده می شود که بسته به محتویات، شکل، اندازه و وزن آن متفاوت است.

کارتن

کارتن عبارتست از گنجایه توخالی که عموما از چند لایه کاغذ مسطح و کنگره دار (فلوت دار) تشکیل شده است که از آن برای محافظت کالا در ترابری از محل تولید تا مصرف استفاده می گردد.

کارتن ها به تناسب شرایط ترابری و همچنین کالا و محصولی که داخل آن قرار می گیرند، دارای ابعاد و فرم های گوناگون بوده و از ۳ تا ۷ لایه (مسطح و کنگره دار متناسب با نوع و سنگینی محتوا) ساخته می شوند.

1- کارتن دایکاتی: کارتنی است که خط تا و برشهای ورق کارتن توسط قالب های مخصوص انجام می گیرد.

٢- کارتن بسته بندی عمومی: به گنجایه ای گفته می شود که برای ترابری انواع متنوعی از کالاها در تجارت مناسب بوده و کاربرد دارد.

٣- کاغذ کرافت لاينر: کاغذی است که برای لایه های بیرونی و درونی مقوای کنگره دار مورد استفاده قرار می گیرد.

4- کاغذ کنگره ای (فلوتینگ): کاغذی است که به عنوان لایه کنگره ای میانی و ورق کارتن مورد استفاده قرار می گیرد و باعث استحکام آن می گردد.

5- ورق کارتن: ورق کارتن شامل یک ورق یا بیشتر، از کاغذ کنگره دار است که با چسب به کاغذهای لاینر چسبانده می شوند. سه نوع از ورق های متداول کارتن به شرح زیر می باشد:

الف - ورق کارتن با یک لایه کاغذ کنگره دار

این ورق شامل یک لایه از کاغذ کنگره دار است که بین دو کاغذ لاینر قرار گرفته است که مجموعة سهلابه را تشکیل می دهند که به این نوع ورق، کارتن سه لا نیز گفته می شود.

ب - ورق کارتن دو لایه ای (با دولایه کاغذ کنگره ای)

در این نوع ورق کارتن، دو لایه از کاغذ کنگره دار بین سه لایه كاغذ لاینر قرار گرفته است که در جمع، لایه ها به پنج بالغ می گردد و به این نوع ورق، کارتن پنج لا نیز گفته می شود.

ج- ورق کارتن سه لایه ای (با سه لایه کاغذ کنگره ای)

در این نوع ورق، سه لایه از کاغذ کنگره دار بین چهار لایه کاغذ لاینر قرار می گیرد که جمع لایه ها به هفت بالغ می گردد و به این نوع ورق، کارتن هفت لا نیز گفته می شود.

انواع کنگره:

کنگره ها برای ترکیب ورق یک لایه کنگره دار، دو لایه یا سه لایه مورد استفاده قرار می گیرد. امروزه چنین مرسوم شده که در تركيب ورق بیرونی کارتن (ظرف) از فلوت نوع B یا C به طور یکدست یا با یک لایه E فلوت به عنوان لایه اصلی استفاده شود. در ورق کارتن دو لایه ای، معمولا ترکیبی از C و B فلوت با بعضی اوقات A و B استفاده می شود؛ در صورتی که در ورق کارتن سه لایه ای، معمولا ترکیبی از A و C فلوت به کار می رود.

انتخاب مواد

در صنایع تولید و استفاده از کارتن، جهت اختصار از حروف انگلیسی، برای مشخص نمودن انواعی از مواد مصرفی بهره گرفته می شود. معنای این حروف به شرح ذیل می باشد.

K = كرافت لاينر

BK= كرافت لاينر رنگبری شده (سفید شده) .

T= تست لاينر

s= شرنز لاینر (بازیافتی)

 MK= كرافت لاينر ابری

 WTK= کرافت با رویه سفيد

حروف فوق الذکر در طراحی کارتن با فلوت هایی که با حروف A , E ,C , B مشخص می شوند، به همراه جرم پایه کاغذ لاینر برای توصیف ورق کارتن به کار می رود.

ترکیب هر یک از ورق ها به ترتیب از خارج درج می شود. اولین شماره و حرف (حروف)، گرماژ و نوع کاغذ لاینر بیرونی را مشخص می کند و با یک علامت ممیز از حرف بعدی تفکیک می شود.

حرف بعدی فرم یا شکل کنگره می باشد و سپس دوباره ممیز گذاشته می شود و پس از آن گرماژ و نوع کاغذ لاینر داخلی با شماره و حروف ترکیب بعدی مشخص می گردد. این روش برای ورق کارتن یک لایه به کار می رود. در جایی که ورق کارتن دارای دو کنگره یا سه کنگره باشد، به ترتیب لایه های فلوت و لاینر با گرماژ (جرم پایه) و حروف مناسب اضافه نوشته می شود و با ممیز از لایه های بعدی تفکیک می گردد.

مثال ۱:

150K / A / 150T

این مثال یک ورق کارتن یک لایه را نشان می دهد که لایه بیرونی آن از کاغذ کرافت لاينر با جرم پایه ۱50 گرم بر متر مربع ساخته شده و لایه کنگره دار میانی آن دارای فرم فلوت A بوده و لایه داخلی آن از تست لاینر با جرم پایه ۱۵۰ گرم بر متر مربع می باشد.

مثال ۲:

200BK /B / 125S / C / 150T

این مثال به یک ورق کارتن دولایه (دارای دولایه کنگره دار) مربوط است که لایه بیرونی آن از کاغذ کرافت لاينر با رویه سفید با جرم پایه ۲۰۰ گرم بر متر مربع است. دارای دو لایه کنگره دار از انواع B و C می باشد که در میان این دو لایه یک لایه میانی از کاغذ شرنز با جرم پایه ۱۲۰ گرم بر متر مربع قرار گرفته و لایه درونی از جنس کرافت لاینر با جرم پایه ۱۵۰ گرم بر متر مربع می باشد.

یادآوری: جرم پایه لایه ها و نوع کاغذ فلوتینگ، متناسب با منظور و محصول، با توافق بین خریدار و فروشنده تعیین می گردد.

طرح ساخت و ابعاد

طرح کارتن ها و ابعاد آنها با توجه به ماهیت و سنگینی محتوای آنها بر اساس توافق خریدار و فروشنده تعیین می گردد.

بخش کننده (مقسم)

به ورق کارتن سه لایه یا پنج لایه گفته می شود که به طور عمودی، میان محتوای کارتن گذاشته می شود.

پوشش درونی

به لایه های کاغذی، کاغذ مومی یا پلاستیکی گفته می شود که برای پیشگیری از تماس مواد داخل بسته با دیواره های کارتن در درون کارتن گذاشته می شود.

تکه های درونی

به تکه هایی از ورق کارتن گفته می شود که برای افزایش مقاومت کارتن یا جداسازی محتوای آن به صورت افقی یا عمودی برای جلوگیری از اعمال فشار بیرون به محتوا با کاهش آن فشار، به کار می رود.

از انواع کارتن ها برای بسته بندی خشکبار، وسایل خانگی، قوطی های فلزی، میوه جات، غذاهای دریایی و سایر محصولات صنعتی، کشاورزی و دامی استفاده می شود.

خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی کاغذ و مقوا

خصوصیات فیزیکی مقوا و کاغذ

1- میزان رطوبت: کاهش وزن کاغذ و مقوا پس از خشک شدن تا رسیدن به وزن ثابت؛

٢- میزان خاکستر: میزان خاکستری که پس از سوختن کاغذ یا مقوا در کوره باقی

می ماند؛

٣- سنگینی: جرم یک متر مربع کاغذ برحسب گرم؛

4- ضخامت: ضخامت کاغذ و مقوا برحسب میلی متر، میکرون یا اینچ؛

5- تعداد لایه ها و ابعاد: ابعاد ورق و تعداد لایه های فلوت و لاینر تشکیل دهنده مقوا؛

6- چگالی: نسبت ضخامت کاغذ و مقوا بر حسب یک هزارم میلی متر به سنگینی آن بر حسب گرم در متر مربع

7- درجه چسبندگی با جذب آب: میزان مقاومت کاغذ و مقوا در مقابل جذب آب؛

۸- کشش لوله مويين: میزان بالا رفتن آب بر حسب میلی متر؛

9- پرداخت: شامل پرداخت یک طرفه، براق و نمای بدون پرداخت؛

1۰- رنگ: سفید یا رنگ نشده، کم رنگ، پر رنگ، نیمه رنگ؛

۱۱- تمیزی: شکل ظاهری از لحاظ وجود مواد غیر کاغذی که با چشم غیر مسلح قابل رویت باشد؛

۱۲- نفوذ هوا: تخلخل و میزان عبور هوا از منافذ؛

۱۳- صافی، صیقلی بودن و زبری: صافی و زبری سطح رویی یا زیرین؛

14- کاسی: پیچ و تاب ورقه های مقواء

۱۵- بافت: چگونگی تشکیل و بافت تشکیل دهنده کاغذ و مقوا؛

16- براقیت: میزان انعکاس نور که به صورت غیر براق، کمی براق، نیمه براق و براق می باشد؛

17- جهت ساخت و خلاف جهت ساخت: به جهت الیاف سلولزی روی توری در دستگاه کاغذسازی و جهت عمود بر دستگاه مورد نظر گفته می شود.

خصوصیات مکانیکی مقوا و کاغذ مورد مصرف در بسته بندی

١- مقاومت به سایش؛

۲- مقاومت در برابر رطوبت؛

٣- مقاومت به مواد چرب؛

4- شقی مقوا؛

5- مقاومت به جدا شدن لایه های

٦- لهیدگی؛

7- مقاومت در مقابل کشش تا حد گسیختگی؛

۸- مقاومت به تاخوردن؛

9- مقاومت سطحی مقوا؛

10- مقاومت در برابر سوراخ شدن؛

11- مقاومت در برابر پاره شدن؛

۱۲- نفوذپذیری کاغذ نسبت به هوا؛

۱۳- مقاومت نسبت به فشار؛

14- مقاومت به ترکیدن.

خصوصیات میکروبیولوژیکی مقوا و کاغذ

و بسیاری از عوامل میکروبیولوژیکی نظیر قارچ ها و کپک ها در اثر افزایش رطوبت و مهیا شدن شرایط می توانند بر روی مقوا و کاغذ اثر بگذارند. این امر سبب شده تا برای برخی کاغذها و مقواها که در تماس مستقیم با ماده غذایی هستند با کاغذهای بهداشتی مانند دستمال کاغذی، حوله کاغذی و سایر محصولات کاغذی، بهداشتی، ویژگی های میکروبیولوژیکی شامل اندازه گیری تعداد با مشاهده بسیاری از انواع قارچ ها و کپک ها در آنها به عنوان ویژگی تعریف شود. ویژگی های میکروبیولوژیکی بسیاری از فراورده های سلولزی بهداشتی در برخی استانداردهای ملی و بین المللی درج شده است.

بازیابی و استفاده مجدد کاغذ و مقوا

بسته بندی های مقوایی و کاغذی در صورتی که به روش صحیح و مقاوم ساخته شوند، می توانند بارها مورد استفاده قرار گیرند؛ ولی معمولا به دلیل حجم این نوع بسته ها (بسته های مقوایی) و قابلیت استفاده مجدد از مواد اولیه آن، به ندرت به محل اولیه تولید باز گردانده می شوند. بسیاری از این بسته بندی ها بهداشتی بوده و استفاده مجدد آن به جز برای مصارف غیر بهداشتی جایز نمی باشد. بسته بندی های مقوایی و کاغذی در صورتی که مورد استفاده مجدد قرار نگیرند، به کارخانه هایی که از ضایعات کاغذی استفاده می نمایند عودت داده شده و مجدداً از آنها کاغذ و مقوا تهیه می شود. موفقیت این طرح به خصوص در کشورهای مترقی سبب گردیده که زباله ها را تفکیک نموده و به فراخور نوع، از آنها استفاده شود. رواج خرید کاغذ باطله در ایران نیز اخيراً رشد چشمگیری یافته است.