اصول بسته بندی دارو مطابق با استاندارد های دنیا!

بسته بندی محصولات دارویی در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. با پیشرفت علم وتکنولوژی روش های مختلف و متریال های گوناگونی برای چاپ و طراحی انواع بسته بندی دارویی مورد استفاده قرار گرفته است. اما بسته بندی محصولات دارویی باید بر اساس برخی اصول بسته بندی دارو باشد. در این مقاله تصمیم داریم تا به نکات مهمی اشاره کنیم که باید در انواع بسته بندی دارویی مورد توجه قرار بگیرند. در ادامه با ما همراه باشید.

به طور کلی صنعت بسته بندی فعالیتی پرسود به شمار می رود، بازار بسته بندی دارویی هم برای این صنعت گران بسیار جذاب است. بر اساس پژوهش هایی که در زمینه اصول بسته بندی دارو صورت گرفته است سهم این بازار در سال ۲۰۱۳ چیزی حدود ۶۲٫۳ میلیارد بوده است. این بازار در سال چیزی حدود ۶٫۳ درصد رشد می کند. برخی از واسطه گران به سودای پول و سود خوب هر ساله وارد این کار می شوند. اما بهتر از قبل از ورود به این کار پژوهش های لازم را در این باره انجام دهند.

اصل اول! چاپ و بسته بندی صحیح دارو

هر کار چاپی چالش منحصر به فرد خود را دارد! اما در فرایند اصول بسته بندی دارو چالش های زیادی وجود دارد. برای مثال چاپ خانه دار باید ماشین آلات و ابزارهایی متناسب با این کار داشته باشد. معمولاً صاحبان شرکت های دارویی می خواهند که عملیات چاپ به شدت قابل اعتماد باشد.

فرایند اصولی بسته بندی دارو

یکی از عواملی که ممکن است باعث کند شدن مراحل اصولی بسته بندی دارو گردد، حفظ کردن یکدستی چاپ در تمام مدت و سپس کنترل کیفیت چشمی همه فرم ها و جعبه های چاپ گردیده است. در این فرآیند، نباید هیچ فونت ناخوانایی روی کار چاپی باشد. چاپگر ها باید مجهز به یک دوربین امنیتی باشند تا همه کارها کنترل شود، این کار ممکن است باعث کند شدن فرآیند چاپ شود اما کیفیت چاپ را تضمین می کند.

از دیگر عوامل چالش برانگیز، تصاویر چاپ شده روی بسته های دارویی است که گاهاً ربطی به محتویات دارویی ندارند و می توانند پیچیده باشند. تصاویر به چاپگر می فهماند که کار به چه صورتی باید انجام شود یا از چه ماشینی استفاده شود. همه این موارد روی قیمت نهایی چاپ تاثیر می گذارد.

به طور کلی برای رعایت اصول بسته بندی دارو و لیبل ها به ایستگاه های متعدد در یک ماشین چاپ فلکسو کم عرض مورد نیاز است چرا که برای مثال اگر بخواهید چاپ مشکی یک دست انجام دهید، شاید مجبور باشید از دو کلیشه مشکی استفاده نمایید. یکی از آنها برای حفظ نقاط بسیار ریز است و دیگری برای چاپ تصویرهای تیره تر است. در برخی از موارد برای بالابردن مسائل اهمیتی به ایستگاه های چاپ اضافی در ماشین فلکسو نیاز است. برای کسایی که با چاپ آشنا نیستند ممکن است کار چاپ شده سه رنگ به نظر بیاید در حالی که در واقعیت از دو نوع کوتینگ در چاپ آن استفاده می شود. تمامی این موارد جز ویژگی های امنیتی چاپ هستند.

در بسته بندی مواد دارویی باید چه اصولی رعایت شود؟

طراحی و تولید بسته بندی دارویی بسیار حائز اهمیت است و باید مطابق با برخی از استانداردها باشد. اصول بسته بندی دارویی عبارتند از:

• طراحی جعبه باید مطابق با استانداردهای ملی و بین المللی باشد. در طراحی جعبه دارویی از طرح های ساده استفاده می شود. اطلاعاتی مانند نوع دارو ، نام دارو ، دز دارو ، مشخصات تکمیلی و هشدارها باید توسط مصرف کننده به راحتی قابل فهم باشد.
• از رنگ های خاص برای اعلام هشدار خطر به درستی استفاده شود. به عنوان مثال قرص لانوکسین با رنگ آبی و خط نارنجی در وسط جعبه مشخص می شود.
• فونت و سایز عباران روی جعبه واضح باشد.
• خط بریل به صورت برجسته روی جعبه وجود داشته باشد تا افراد نابینا بتوانند داروها را با توجه به جعبه از یکدیگر تفکیک کنند.
• سایز جعبه مطابق با استاندارهای اعلام شده باشد.
• طرح روی جعبه مناسب با رده سنی مصرف کننده باشد.
• از اشکال و علائم مشخص کننده دارو به خوبی روی بسته بندی دارو استفاده شود.
• بسته بندی محصولات دارویی باید به گونه ای طراحی شوند که چینش و انبارداری را در داروخانه تهسیل کنند.

کارشناسان دارویی معتقد هستند که بیشتر داروهای ایرانی با نمونه های مشابه خارجی خود کیفیتی یکسان دارند. اما به دلیل این که بسته بندی های نامناسبی دارند نمی توانند اعتماد مصرف کننده را جلب کنند. به همین دلیل نه تنها اصول بسته بندی دارو هنگام طراحی بسته بندی برای محصولات دارویی مورد توجه قرار بگیرد ، بلکه باید از کیفیت مناسب برخوردار باشد.

انواع بسته بندی دارویی

روش های مختلفی برای بسته بندی دارو وجود دارد. برخی از انواع بسته بندی که برای محافظت دارو به کار می رود عبارتند از:

• ظروف شیشه ای

یکی از انواع متریال های مورد استفاده برای بسته بندی ظروف ، شیشه است. شیشه به دلیل این که از استحکام کافی برای محافظت محصول در مقابل رطوبت و برخوردار است ، نسبت به سایر متریال ها در انواع بسته بندی دارویی بیشتر استفاده می شود. برای حفاظت دارو از نور خورشید ممکن است که از شیشه های رنگی استفاده شود

از دیگر مزایای ظروف شیشه ای ، سهولت در پر کردن و مقرون به رفه بودن است. البته با توجه به این که ممکن است سطح ظرف شیشه ای به دلیل آزاد سازی قلیایی ، محصول را تحت تأثیر قرار دهد ، نمی توان ظرف شیشه ای را برای تمام داروها به کار برد.

• ظروف پلاستیکی

یکی دیگر از متریال های مورد استفاده در انواع بسته بندی دارویی ، پلاستیک است. ظروف پلاستیکی نشکن هستند و قابلیت جمع شدن دارند. از طرف دیگر وزن ظروف پلاستیکی بسیار سبک است. ظروف پلاستیکی در حجم های مختلف و مطابق با اصول بسته بندی دارو تولید می شوند.

• ظروف فلزی

فلزات به دلیل ویژگی نفوذ ناپذیری ، کاهش خطرات آلودگی ، محافظت از دارو در مقابل ضربه و رطوبت گزینۀ مناسبی برای بسته بندی محصولات دارویی به شمار می روند.

علاوه بر بسته بندی خود دارو ، یک بسته بندی ثانویه نیز وجود دارد که از جنس کارتن است. انتخاب طرح گرافیکی روی انواع بسته بندی دارویی ثانویه با توجه بر سن مصرف کننده تغییر می کند. امروزه بسته بندی های ثانویه با ابتکار و خلاقیت بیشتری طراحی می شوند و مانند گذشته از یک الگوی تکراری پیروی نمی کنند. البته توجه به این نکته حائز اهمیت است که داروها برای حمل و نقل ، در جعبه های بزرگتر نیز بسته بندی می شوند که به آن ها بسته بندی سوم گفته می شود.

کدام کارتن ها برای بسته بندی دارویی مرسوم تر هستند؟

جنس کارتن مورد استفاده در بسته بندی دارویی بسیار حائز اهمیت است. زیرا نه تنها باید از محصول در برابر نور خورشید ، ضربه و رطوبت محافظت کند بلکه باید مطابق با استانداردهای سازمان بهداشت باشد. در انواع بسته بندی دارویی از مقواهای مخصوص به نام ایندر برد استفاده می شود. این مقواها در بازار با نام مقواهای بهداشتی شتاخته می شوند و در گرماژهای مختلف تولید می شوند.

به طور کلی، جعبه دارو یکی از بخش های مهم اصول بسته بندی دارو است چرا که صنعت طراحی چاپ جعبه دارو یک صنعت بسیار پیچیده و بزرگ است و باید از سطح امنیتی خیلی بالایی برخوردار باشد. در طراحی جعبه دارو نکات بسیار مهمی مد نظر قرار می گیرد معمولاً باید سبک باشد. اگر دقت کنید متوجه می شوید بیشتر بسته بندی های دارویی از رنگ روشن و سفید برخوردارند که عمدتا بر اساس فاکتورهای خاصی است. همچنین برای تهیه جعبه دارو باید از مواد با کیفیت و فونت نوشتاری مناسبی استفاده شود. در برخی از مواقع با توجه به نوع دارو می توان از بسته بندی شیشه ای استفاده کرد اما به طور کلی استفاده از ظروف شیشه ای می توند باعث شود که خود محصول آسیب ببیند.

در برخی از موارد این ظروف Ph دارو را تغییر می دهند و ممکن است دارو سمی شود. معمولا در صنعت داروسازی از ظرف تحت فرآیند اتوکلاو استفاده می شود. که در واقع، گروهی از پلیمرهای آلی هستند و به صورت ورقه ورقه می باشند. عمدتا از این پلاستیک ها به عنوان ظروف یک بار مصرف استفاده می شود و بیشترین کاربرد آنها در داروهای تزریقی است.

با توجه به این که جعبه با محصول تماس مستقیم ندارد (دارو خود یک بسته بندی اولیه دارد) گاهی اوقات ممکن است از مقوای پشت طوسی برای بسته بندی دارو استفاده شود. امروزه از جعبه های لمینتی باکیفیت برای انواع بسته بندی دارویی استفاده می شود که از لایه های کاغذ، آلومینیوم و لایه های نازک پلی اتیلن ساخته شده اند. این جعبه ها باعث بالا رفتن مقاومت جعبه در برابر آب ، نور و هوا می شوند ، به همین دلیل برای انواع بسته بندی دارویی مناسب هستند.

روش های چاپ برای بسته بندی های دارویی

چاپ بسته بندی دارو شامل مراحل مختلفی است که عبارتند از:

• طراحی
• نمونه گیری
• چاپ
• خدمات تکمیلی

قیمت چاپ بسته بندی دارو به اندازه محصول (طول ،عرض ،ارتفاع) وزن محصول ، تعداد و… دارد. البته توجه به این نکته حائز اهمیت است که به دلیل ثابت بودن برخی از هزینه ها مانند هزینه طراحی ، زینک ، قالب و… در صورتی که تیراژ جعبه پایین باشد ، قیمت تمام شده یک عدد جعبه در مقایسه با تیراژهای بالاتر ، بیشتر خواهد بود. به همین خاطر چاپ بسته بندی دارو با تیراژ پایین مقرون به صرفه نیست.

با توجه به این که سایز و اندازه داروها بسیار متنوع است ، چاپ جعبه دارو نیز دارای تنوع است. اما چاپ جعبه دارو باید بر اساس اصول بسته بندی دارو باشد. اولین مرحله در چاپ ، طراحی طرح تیغ جعبه و نمایش 3بعدی است. طراحی 3 بعدی این امکان را فراهم می کند تا بتوان اندازه جعبه را به صورت 3 بعدی مشاهده کرد. دومین مرحله ، طراحی کارتن بسته بندی و جعبه است. با توجه به اصول بسته بندی دارو در یک طرف جعبه مشخصات سازنده و اطلاعات عمومی دارو به صورت فارسی نوشته می شود. در طرف دیگر نیز همین اطلاعات به صورت انگلیسی درج می شود.

تأثیر نبود استاندارد در چاپ و بسته بندی دارو

برخی معتقدند که نبود استاندارد در بسته بندی، انجام بعضی از کارها را در جعبه های دارویی سخت می کند و این باعث می شود که سرعت انجام اصولی بسته بندی دارو کمتر شود. به عنوان مثال، چاپ جلوه های امنیتی روی کارت های اعتباری که ابعاد استانداردی دارند، سریع تر و راحت تر صورت می گیرد، در بسته بندی دارو یک کار بسته بندی در منزل محبوب به حساب می آید البته به شرط رعایت قوانین اصول بسته بندی دارو، عناصر بسته بندی بسیار متنوع و فونت های این بسته ها نیز در اشکال و ترکیب های گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی، ترکیب این فونت ها و عناصر کار نسبتا پیچیده ای است.

بسیاری از برندهای مطرح در این زمینه تمایل به تیراژ های چاپ و بسته بندی کمتر با تنوع بیشتر دارند. علت این است که قوانین داروسازی به سرعت تغییر می کند. این قوانین در اروپا و آمریکا سریع تر تغییر می کند. به همین جهت چاپ جعبه برای یک تیراژ خاص با تعداد بالا اصلا منطقی نیست. چرا که ممکن است مجبور شوید تا چاپ روی آن به خصوص جلوه های امنیتی آن را تغییر دهید زیرا عمدتا در بازه ۶ تا ۹ ماه تغییر می کند.

یک چاپگر خوب در زمینه چاپ و بسته بندی دارویی باید جنبه های ایمنی و امنیتی را به خوبی رعایت کند، چرا که افزودن این جلوه های امنیتی ارزش زیادی برای مشتریان جعبه ها و        بسته های دارویی به وجود می آورد.