مواد اولیه کاغذ و مقوا در بسته بندی

به طور کلی برای ساخت کارتن از چند نوع کاغذ صنعتی و مقوا استفاده می شود. مقوا را به صورت دقیق می توان به عنوان «کاغذ سفت و ضخیم» تعریف کرد. تلاش شده است تا تعریف دقیقی برای مقوا ارائه شود اما تا امروز، هنوز مرز مشخصی بین کاغذ و مقوا از نظر ساختار ورقه (جرم پایه یا ضخامت) یا دستگاه های ورقه ساز که مورد قبول همگان باشد، تعیین نشده است.

جهت آشنایی با این صنعت ابتدا در ذیل به تعریف اختصاری چند نوع کاغذ و مقوای مورد استفاده در بسته بندی می پردازیم.

تعریف کاغذ: کاغذ صفحه ای است که پس از خارج کردن آب از سوسپانسیونی از الیاف سلولزی به دست می آید.

مقوای لاینر: مقوایی که حداقل دو لایه دارد و کیفیت لایه رویی بهتر است.

مقوای بسته بندی مواد غذایی: مقوایی یک یا چند لایه برای بسته بندی مواد غذایی که معمولاً از خمیر کاغذ رنگبری شده کاملاً نو (دست نخورده یا بکر) تهیه می شود.

مقوای کارتن: مقوایی چند لایه که برای تهیه کارتن به کار می رود.

لایه رویی را از خمیر نو و بقیه لایه ها را می توان از الیاف بازیافتی (ضایعات بازیافت شده) تهیه کرد.

مقوای پایه: مقوایی که بعدأ رویه دار خواهد شد.

جهت طولی: جهت کاغذ که با جهت حرکت لایه الیاف سلولز بر روی ماشین کاغذسازی هم سو باشد.

جهت عرضی: جهت کاغذ که عمود بر جهت ماشین باشد.

در همه انواع مقوا، استحکام و پیوستگی بین لایه های مقوای چندلا یا «پیوند بین لایه ها» مهم است؛ به ویژه در کارتن سازی اهمیت ویژه ای دارد.

از آنجایی که ویژگی های کاغذ و مقوا تا حد زیادی به خصوصیات چوب و خمیر کاغذ بستگی دارد، ابتدا به صورت مختصر ساختمان چوب مورد بررسی قرار می گیرد و سپس انواع مقواها و کاغذها که در تهیه بسته یا جعبه مقوایی نقش دارند، معرفی می شوند.

کاغذ در حال حاضر از سه منبع تهیه می شود که به ترتیب عبارتند از:

• چوب؛
• گیاهان غیرچوبی؛
• الیاف بازیافتی.

چوب، منبع اصلی تأمین الیاف سلولزی مورد نیاز صنایع کاغذسازی است. امروزه چوب ۹۳ درصد منابع الياف را تأمین می کند؛ در حالی که منابع غیر چوبی، عمدتاً باگاس (تفاله نیشکر)، کاه و کلش و خیزران، بقیه الیاف سلولزی مورد نیاز را تامین می کنند و تقریبا به فراورده های کاغذی به صورت الیاف دست دوم بازیابی می شوند.

انواع کاغذ و مقوای مورد استفاده در بسته بندی

انواع بسیار متنوعی از کاغذ و مقوا موجود است که هر یک خواص متفاوتی از خود نشان می دهند. این خواص با توجه به خصوصیات محصول و انتظاراتی که از بسته بندی داریم، تطبیق داده می شوند.

قبل از این که به انواع کاغذ، مقوا و مواد مختلف مورد استفاده اشاره شود، ذکر این نکته ضروری است که کوبیدن خمیر، پالایش و سایر مراحل تولید خمیر کاغذ سبب می شود که کاغذهای مختلف و با خصوصیات متنوع به دست آید. به عنوان مثال کاغذ نسبتا مقاوم به چربی با استفاده از همین عملیات قابل حصول می باشد. همچنین با انواع مواد شیمیایی نظیر اسید سولفوریک یا اندود کردن کاغذ با مواد مختلف، می توان انواع متنوعی از کاغذ و مقوا را به دست آورد.

• کاغذ صنعتی

یک نام گذاری عمومی برای کلیه کاغذهای مورد استفاده در صنعت است.

• کاغذ کرافت

کاغذی است که از خمیر تولیدی به روش کرافت، با حداقل ۸۰ درصد خمیر سولفات تهیه می شود و از مقاومت کششی بالا برخوردار بوده و در رنگ های قهوه ای و سفید تولید می شود. این کاغذ قوی و ارزان بوده و برای تهیه گیف، ساک های کاغذی، کیسه های چند لایه، پاکت، نوار چسب کاغذی و محصولات مشابه استفاده می شود. این کاغذها با گرماژ ۳۸ تا ۹۰ گرم بر متر مربع تولید می شوند.

• کاغذهای روکش صنایع چوبی

کاغذهای کرافتی که با رزین اشباع می گردند و در صفحات رویه در و کابینت و فیلم های انعطاف پذیر به کار می روند. در این تولید ماهیت کاغذی از بین می رود.

• کاغذهای محافظ

کاغذهای کرافتی که در صنعت فولاد برای حفاظت ورقه های فولادی به کار می روند. این کاغذها باید کاملاً تمیز و صاف بوده تا به سطح ورقه های فولادی صدمه ای نرساند.

• کاغذهای الکتریکی

کاغذهایی که بنا به نوع ساخت و مورد استفاده می توانند در برابر خواص الکتریکی از خود عکس العمل نشان دهند. از این نوع کاغذها می توان به کار کابل، کاغذ خازن، کاغذ سیم پیچی و کاغذ عایق برق اشاره کرد.

• کاغذ قیراندود

به کاغذهایی گفته می شود که یک طرف آن به قیر آغشته یا هر دو طرف ازقیر اشباع شده است و در نتیجه نسبت به عبور آب و یا در موارد لزوم نسبت به بخار آب مقاومت می کند. این نوع کاغذها به سه دسته تقسیم می شوند:

الف) کاغذ غيرقابل نفوذ به آب که شامل دو لایه کاغذ کرافت قیر اندود شده باشد.

ب) کاغذهای غیر قابل نفوذ به آب که شامل دو لایه کاغذ کرافت قیر اندود شده است که با الیاف کنف و یا پنبه که طول الياف آنها ۲۰ تا ۳۰ میلی متر باشد، تقویت شده است.

ج) کاغذهای غیرقابل نفوذ به آب که شامل یک لایه پارچه زبر و یک لایه کاغذ کرافت قیراندود شده باشد.

7- کاغذ کرافت سبک

کاغذهایی از نوع کاغذ کرافت معمولی و کرافت کشش متوسط یا کرافت کشش زیاد است که از خمیر کاغذ سولفات رنگ بری شده و رنگ بری نشده با جرم پایه ۱۰۰ گرم بر متر مربع تهیه شده اند. مقاومت پارگی آن بسیار زیاد و مقاومت کششی آن در جهت طولی و عرضی کاغذ بسیار زیاد می باشد و جهت مصارف پاکت های سیمان، مواد شیمیایی و خوراکی کاربرد دارد.

۸- کاغذ کرافت با کشش زیاد

نوعی کاغذ کرافت است که در حین تولید به نحوی ساخته می شود که پس از خشک شدن الياف آن مقاومت کششی بیشتری نسبت به سایر کاغذهای کرافت داشته و در نهایت این کاغذ خاصیت انعطاف پذیری و مقاومت بیشتری را در جهت ساخت ماشین کاغذ دارا می باشد.

9- کاغذ کرافت با کشش متوسط

کاغذ کرافتی است که مقاومت کششی کمتری نسبت به کاغذ کرافت با کشش زیاد دارد.

۱۰- کاغذ کرافت لاينر

کاغذ کرافتی است که اکثراً برای لایه های بیرونی مقوای کنگره ای و همچنین در ساختارهای چند لایه ای کاغذ بسته بندی مورد استفاده قرار می گیرد. معمولاً ساختار دو لایه دارد و از خمیر کاغذ کرافت رنگ بری نشده (قهوه ای) پر بازده تهیه می گردد. این نوع کاغذ از حداقل ۸۰ درصد خمیر کاغذ بکر مناسب و حداکثر ۲۰ درصد الياف بازیافتی ساخته می شود.

۱۱- کاغذ تست لاینر

در این نوع کاغذ، خمیر کاغذ بازیافتی لایه اصلی را تشکیل می دهد. سطح رویی را با لایه نازکی از خمیر کاغذ که دارای درصد بالایی از الیاف بکر رنگ بری شده است، پوشش می دهند و معمولاً دارای آهار نشاسته می باشد. به این ترتیب کاغذی با کیفیت و مقاومت کمتر نسبت به کاغذ کرافت لاينر تولید می شود. چنانچه لایه رویی از خمیر بازیافتی سفید با مقداری خمیر کاغذ بكر سفید ساخته شود، به نام کاغذ تست لاينر سفید نامیده می شود.

۱۲- کاغذ فلوتینگ یا کنگره ای

کاغذی است با سختی و قابلیت کنگره شدن زیاد که به عنوان کاغذ پایه لایه میانی کارتن مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع کاغذ بدون آهار سطحی ولی دارای آهار داخلی است که پس از کنگره ای شدن در تولید ورق کارتن مصرف می شود. این کاغذ معمولاً از خمیر کاغذ پر بازده(NSSC) و حداکثر ۲۰ درصد الیاف بازیافتی تهیه می شود.

13- کاغذ شرنز

این نوع کاغذها از انواع کاغذ و مقواهای بازیافتی ساخته می شوند که بدون آهار بوده و در آن خمیر بکر وجود ندارد؛ بنابراین مقاومت آن از یک حد معینی بیشتر نیست. به علاوه این نوع کاغذها در مقابل رطوبت نیز آسیب پذیر هستند.

14- کاغذ کرپ دار

یک نوع کاغذ کرافت است که در حین تولید، عمل کرپ دار شدن بر روی آن صورت می گیرد به نحوی که این کاغذ خاصیت انعطاف پذیری و مقاومت بیشتری نسبت به کاغذهای کرافت داشته باشد.

۱۰- کاغذ سولفیت

کاغذ سولفیت یک اصطلاح عمومی برای کاغذهایی است که باید دارای حداقل ۵۰ درصد خمیر کاغذ تولیدی به روش سولفیت رنگبری شده یا رنگبری نشده باشند. به علاوه این کاغذها می توانند همراه با درصدی از خمیر کاغذ سولفات با خمیر کاغذ فرایند مکانیکی تهیه شوند.

۱۹- کاغذ لفاف سبک

این نوع کاغذ از خمیر کاغذ شیمیایی رنگبری شده تهیه می شود و عاری از خمیر کاغذ مکانیکی می باشد. از این نوع کاغذها به عنوان کاغذ بسته بندی و لفاف به طرق مختلف استفاده می شود. چنانچه به عنوان لفاف اصلی یا به تنهایی برای محافظت (لایه گذاری) از کالا به کار روند، جرم پایه ۱۶ تا ۲۰ گرم بر متر مربع داشته و برای موارد دیگر بسته بندی، جرم پایه ۲۰ تا ۶۰ گرم دارند. این کاغذها سفید یا رنگی بوده و اگر برای پیچیدن زیورآلات، نقره آلات و یا دیگر فلزات مشابه مورد استفاده قرار گیرند، باید با توجه به نوع فلز، آزمایشاتی بر روی آنها در مورد لکه دار شدن و تیره شدن فلزات انجام شود. به عنوان مثال، برای پیچیدن فلزات گرانبها این کاغذها باید عاری از اسید بوده و PH آنها متمایل به قلیایی باشد. علاوه بر این که باید حداکثر میزان یون کلرید محلول در آب 1/0 درصد و یون سولفات محلول در آب

۲۵/0 درصد باشد (تا بر روی این فلزات تأثیر نگذارند).

۱۷- کاغذ چسب نواری

کاغذ چسب نواری، کاغذ کرافت رنگبری شده با رنگ بری نشده با آهاردهی نسبتاً زیاد است تا در مقابل نفوذ بیش از حد چسب به درون کاغذ مقاوم باشد. از ویژگی های مهم این کاغذ، انعطاف پذیری و قابلیت شکل پذیری است و می توان آن را مطابق با شکل بسته بندی تغییر داد.

۱۸- پلاستیک - کاغذ

پلاستیک - کاغذ، یک اصطلاح عمومی برای انواع کاغذهای ساخته شده از مخلوط پلاستیک و الیاف سلولزی است که خاصیت چاپ پذیری خوبی داشته و برای کاربردهای مختلف استفاده می شود.

۱۹- کاغذ برچسب

کاغذ برچسب، کاغذی بدون اندود یا از یک طرف اندود شده است و از خمیر کاغذهای شیمیایی که می تواند محتوی خمیر کاغذ مکانیکی باشد، تهیه می گردد. از خواص مهم این کاغذ، کدر بودن، قابلیت جذب چسب بدون چروک شدن و همچنین مقاومت برای عبور از ماشین چاپ است.

۲۰- کاغذ پاکت جارو برقی

کاغذی دولایه یا سه لایه است که دارای جذب آب موئینگی کم، نفوذپذیری به هوا، مقاومت پارگی و ترکیدن زیاد آن می باشد.

۲۱- کاغذهای چروک دار برای بسته بندی لوازم پزشکی سترون

کاغذی است که از خمیر شیمیایی رنگبری شده با استفاده از رزین های مصنوعی جهت افزایش مقاومت مرطوب (مقاومت به کشش پس از غوطه وری در آب) ساخته می شوند؛ طوری که الیاف کاغذ طی یک استفاده معمولی نباید از هم جدا شوند و به منظور افزایش انعطاف پذیری در این کاغذها به آنها چروک (کرپ) داده می شود. این کاغذها به عنوان لفاف با پوشش برای بسته بندی سترون (استریل) وسایل و تجهیزات پزشکی به کار رفته و حداقل گرماژ آنها ۵۲ گرم بر مترمربع است که معمولا روی این کاغذها علامت های رنگی که حساس به محیط سترون سازی (استریلیزاسیون) هستند، وجود دارد که پس از استریل شدن تغییر رنگ می دهند و این امر، امکان می دهد تا لوازم استریل شده از غیر استریل شناسایی شوند.

۲۲- کاغذهای مقاوم به چربی

کاغذی متراکم و بدون منفذ است که معمولا از خمیر شیمیایی سولفیت رنگبری نشده (قهوه ای) یا رنگبری شده (سفید) و گاهی از خمیر سولفات ساخته می شود. این کاغذ با اسید سولفوریک تیمار شده و خاصیت ضد چربی این کاغذها با عمل پالایش خمیر کاغذ به مدت طولانی حاصل می گردد. این کاغذها می توانند به صورت لمینیت شده نیز به عنوان لفاف بسته بندی برای مواد خوراکی مرطوب و چرب یا به عنوان کاغذ شیرینی استفاده شوند.

23- کاغذ موم دار

کاغذ یا مقوا از جنس کرافت و سولفیت رنگبری شده که با پارافین با سایر موم ها به وسیله عمل اشباع یا آغشته کردن سطحی تیمار شده باشد و چهار نوع است:

الف) کاغذ پوستر موم دار رنگبری شده؛

ب) کاغذ موم دار نفوذناپذیر به چربی؛

ج) کاغذ موم دار سبک رنگبری شده با رنگ بری نشده؛

د) کاغذ کرافت موم دار.

کاغذهای موم دار در حفظ و نگهداری انواع مواد غذایی، مواد آرایشی، صابون و تنباکو و به عنوان الفاف داخلی جعبه ها و کارتن ها و دیگر مصارف مشابه به کار می رود. کاغذ موم دار نباید موقع تاکردن ترک بخورد و ضخامت موم باید یکنواخت بوده و فاقد بوی نامطلوب باشد و حداقل نقطه ذوب موم باید 60 درجه سانتی گراد باشد.

کاغذ و مقوا به دو روش به شرح زیر موم دار می شوند:

الف - موم دار کردن مرطوب: در این روش فقط سطح کاغذ از موم پوشید می شود. این نوع موم زدن برای اتصال حرارتی (دوخت حرارتی) و لامینه کردن مناسب است. این کاغذ مقاومت خوبی در برابر بخار آب و رطوبت از خود نشان می دهد.

ب - موم دار کردن خشک در این روش موم به درون کاغذ نفوذ داده می شود (بدون این که دیده و یا با دست احساس شود). این کاغذها معمولاً به وسیله فیلم پوشانده می شوند تا نتوانند رطوبت و گازها را از خود عبور دهند.

۲4- کاغذ روغنی

کاغذ روغنی، کاغذ غیر قابل نفوذ با جرم پایه ۷۰ گرم بر متر مربع می باشد که دارای مقاومت فیزیکی زیاد بوده و از خمیر کاغذ شیمیایی تهیه شده است. این کاغذ ضد آب بوده و برای بسته بندی از آن استفاده می شود.

25- کاغذ پارشمينه

کاغذ مخصوص بسته بندی فراورده های لبنی است و روش تهیه این کاغذ به این گونه است که در آن کاغذ (بدون آهار) را از یک حمام اسید سولفوریک عبور می دهند تا سلولز تا حدی حل یا ژلاتینی شود. پس از خارج کردن اسید باقی مانده و آب کشی، یک توده الياف بی شکل و به هم چسبیده باقی می ماند که در مقابل رطوبت و چربی مقاوم بوده و بدون بو و مزه است. کاغذ تهیه شده از این الیاف در برابر آب سرد و آب جو و همچنین محلول آب نمک مقاوم بوده و از هم جدا نمی شود. ورق این کاغذها می تواند به وسیله نرم کننده نرم شود، ممکن است این کاغذها به موم آغشته شوند یا با موادی پوشانده شوند یا آج دار باشند. کاغذی که با شمينه می شود، باید از الیاف پنبه یا کاغذ شیمیایی خالص از چوب تهیه شود.

این کاغذ ویژگی های زیادی را باید دارا باشد؛ از جمله میزان آهن، ارسنیک، مس، سرب، بنزوئیک، اسید بوریک، نشاسته، ژلاتین و کازئین آن باید در حدود مشخصی باشد.

29- کاغذ نگهداری میوه جات

کاغذ نگهداری میوه، کاغذی است که از خمیر کاغذ شیمیایی سولفیت یا سولفات یا مخلوطی از این دو خمیر که بیشتر از 5 درصد خمیر کاغذ مکانیکی در آن وجود نداشته باشد، تهیه شده است و برای نگهداری مرکبات، سیب و سایر میوه جات قابل پیچیدن در کاغذ، کاربرد دارد.

این کاغذ با حداقل گرماژ ۱۸ گرم بر متر مربع باید عاری از تاخوردگی، سوراخ، پارگی و لکه باشد و اگر آغشته به روغن یا سموم قارچ کش باشد، باید آغشتگی به طریقی انجام شود که امکان چسبیدن ورق ها به همدیگر به حداقل برسد. ضمنأ سموم قارچ کش باید طبق تقاضای خریدار بوده و مورد تأیید سازمان حفظ نباتات (مجاز) باشد.

27- کاغذ سلوفان

کاغذ سلوفان طی فرایند شیمیایی به دست می آید که در آن سلولز شیمیایی را در سود سوزآور غوطه ور می کنند تا قلیا سلولز تشکیل شود. قلیا سلولز را برای مدت معینی نگاه داشته و سپس در دی سولفید کربن (CO2) حل می کنند که بر اثر آن مایعی به رنگ نارنجی براق به نام گزانتات سلولز تشکیل می شود. سپس با روزن رانی این مایع از میان منافذ ریز و کوچک یا صفحات پهن به داخل ظرف اسید سولفوریک، گزانتات بازیابی شده و الیاف ریون یا کاغذ سلوفان (فيلم سلوفان) تشکیل می شود. از این نوع کاغذ برای بسته بندی مواد غذایی نظیر چیپس و ماکارونی، فراورده های بهداشتی، صنعتی و دارویی استفاده می شود.

۲۸- کاغذ کیسه

کاغذ کیسه، کاغذی است مقاوم و محکم که از خمیر کاغذ کرافت رنگبری نشده، اما به خوبی پالایش شده با مقاومت کششی زیاد تهیه شده است. ماده اولیه و جرم پایه آن به اندازه و کاربرد کیسه بستگی دارد.

29- کاغذ سیگارت

کاغذی است ظریف با منافذ بسیار ریز و مقاومت کششی و کدری زیاد و جرم پایه کم و از خمیر کاغذ پنبه یا خمیر کاغذ شیمیایی به خوبی پالایش شده تهیه می گردد. این کاغذها معمولاً دارای جرم پایه ۲۰ گرم بر متر مربع است که در ماشین کاغذ براق شده و مقدار زیادی پر کننده مانند کربنات کلسیم و منیزیم جهت کاهش سرعت سوختن، دارا می باشد.

۳۰- کاغذ پاکت پستی

کاغذهایی که بر اساس کاربرد، شکل ظاهری و جرم پایه متفاوتی دارند. سطح این نوع کاغذها باید کاملاً صاف (بدون تاب خوردگی) با قابلیت تاخوردن، چاپ پذیری و کدری مناسب باشد. همچنین باید در جابه جایی و مراحل انجام مراسلات پستی از استحکام مناسبی برخوردار باشد.

۳۱- کاغذهای تزئینی

یک نام گذاری عمومی برای کاغذهایی است که جهت بسته بندی، کادو پیچی د موارد نظیر آنها به کار می رود.

این نوع کاغذ تقسیمات خاصی از کاغذ را نشان نمی دهد.

۳۲- کاغذ بسته بندی چای کیسه ای

به این کاغذها اصطلاحاً کاغذ صافی حرارتی نیز اطلاق می کنند و باید صد در صد سلولزی بوده و با الیافی از جنس ترموپلاستیک روی آن پوشش داده شود تا انجام دوخت حرارتی ممکن شود. این کاغذها باید بدون طعم، بو، مزه و رنگ باشند و ضمناً بتوانند محلول چای را به سرعت از خود عبور داده و در مقابل آب جوش مقاوم باشند. کلیه مواد به کار رفته در کاغذ بسته بندی چای، نخ دوخت، بست فلزی و برچسب مقوایی باید از لحاظ بهداشتی مجاز بوده و نباید اثر زیان آوری برای مصرف کننده داشته باشد.

۳۳- کاغذ ضد حریق

کاغذی است که جهت ایجاد خاصیت ضد حریق، با یک سری مواد شیمیایی خاص تیمار شده باشد. این کاغذها ضد حریق نیستند؛ ليكن آتش را انتقال داده و حریق را گسترده تر نمی کنند و معمولاً به صورت لمینیت شده با پلاستیک به عنوان کاغذ تزیینی در صحنه تئاتر، نمایشگاه های بزرگ و در برخی بسته بندی های خاص به کار می روند. خاصیت کندسازی اشتعال، معمولا به دلیل اشباع کردن کاغذ با موادی شامل آنتیموان و هالوژن ها(کلر، برم)، فسفر یا برات ها ایجاد می شود.

بسته بندی کاغذ و مقوایی باعث خاموشی آتش نمی شود و به خصوص اگر آتش بسیار زیاد باشد، دود حاصل معمولا سبب مرگ می شود. برخی از کند کننده های آتش ممکن است سمی باشند؛ نظیر برخی هالیدها(مثل کلراید، برماید) که باعث آزاد شدن دی اکسین در طی احتراق می شوند که می تواند باعث ایجاد حريقهای گسترده جنگلی شوند. ضمنا اکسید آنتیموان به صورت بالقوه سمی است.

34- کاغذ جاذب

کاغذهای جاذب به گونه ای می باشند که مواد و مایعات خاصی را جذب می نمایند. استفاده از واکنش های شیمیایی مختلف سبب به وجود آمدن خاصیت جذب معینی در کاغذ می شود. از این کاغذها در بسته بندی غذاهای تازه و محصولات صنعتی استفاده می شود.

۳5- کاغذ روکش دار

این کاغذها با ذرات طبیعی و مصنوعی پوشیده می شوند. هدف از پوشش دادن آنها بالا بردن کیفیت چاپ و گرافیک و دیگر ویژگی ها است. از این کاغذها برای پوشاندن سطح رویی بسته، تهیه برچسب و سایر موارد استفاده می نمایند.

۳۶- کاغذ تیشو

کاغذ تیشو از کاغذهای خوب بسته بندی می باشد. کاغذ تیشو نسبتاً نازک و از نیمه شفاف تا کدر تهیه می شود. این کاغذها با واکس یا سایر روغن ها و مواد دیگر به منظور بسته بندی آغشته می شوند و می توانند به صورت زیر، بسیار نرم، صاف در یک سطح یا هر دو سطح تهیه شوند. سطح صاف با عبور از بین رول های فولادی براق و صاف به دست می آید و برای نوشتن، واکس زدن مرطوب، چاپ و فرایندهای مشابه مناسب است. این کاغذ برای بسته بندی های سبک با چند لایه استفاده می شود.

37- کاغذ بدون بافت

کاغذ بدون بافت یا منسوج نبافته، لایه تهیه شده به صورت ورق، تار عنکبوتی یا لايه الياف است که در آن الیاف به صورت جهت یافته یا تصادفی قرار گرفته اند و به وسیله روش های مختلف از جمله اصطکاک، چسب و رزین، حرارت و عبور آب و سوزن های دوخت به یکدیگر پیوند می یابند. الیاف استفاده شده در این نوع لایه می تواند سلولزی (مرسریزه شده)، سنتزی یا ترکیبی از الیاف باشد. این نوع ورقه ها امروزه رشد چشمگیری در صنعت بسته بندی غذا، میوه و سایر کالاها داشته اند.

38- کاغذهای مخصوص و متفرقه

این کاغذها به منظور بسته بندی های خاص و با بهره گیری از واکنش ها، فرایندها و مواد مختلف شیمیایی و معدنی تهیه می شوند. به عنوان مثال، به منظور بسته بندی محصولات یخ زده نیاز به کاغذهایی با قابلیت انعطاف زیاد و مقاوم به سوراخ شدن داریم. ضمن اینکه این کاغذها باید نسبت به عبور بخار آب مقاوم باشند، مثلاً برای بسته بندی گوشت باید نسبت به نفوذ خون مقاومت نمایند. از انواع مهم کاغذهای این گروه می توان به کاغذ موم دار، کاغذ چروک دار، کاغذ زرورق، کاغذ مخملی ، کاغذهای اندود شده و پوشیده از مواد پلاستیکی، فلزی و شیمیایی اشاره کرد. به دلیل اهمیت بسیار زیاد این کاغذها به ذکر انواع رایج و مهم آن در بسته بندی می پردازیم.

۳۹- کاغذ پوشیده با ساران

عموما با روش های اندود کردن پوشیده می شود که البته شفاف و سفید می باشد. از خصوصیات کاغذ اندود شده با ساران به مقاومت در برابر اسیدهای ضعیف، قلیایی های ضعیف، روغن ها و چربی ها می توان اشاره کرد. از این نوع کاغذ اندود شده در بسته بندی غذاهای گرم می توان بهره گرفت، ولی آنها را نباید با هیدروکربن ها، کتن ها و ترکیبات آمونیم استفاده کرد.

40- کاغذ لمینیت شده با فویل آلومینیوم

فویل آلومینیوم با ضخامت گوناگون و معمولاً در دو ضخامت است که روی کاغذ می تواند لمینیت شود، تهیه می شود. زیبا، روشن و سخت می باشد که بهتر است با یک ماده نرم تر پوشیده شود.

41- کاغذ لمینیت شده با فویل سربی

دو نوع فویل سربی وجود دارد؛ یکی خالص شیمیایی (CP) که صددرصد سرب بوده و دیگری فویل ترکیبی یا مخلوط که با قلع اندود شده است. فویل های سربی را می توان روی کاغذ لمینت نمود و همچنین می توان از آنها به تنهایی نیز بهره گرفت. این فویل ها نسبت به حلال ها مقاوم هستند، ولی اسیدها و بازها روی آنها تأثير می گذارند. فویل سربی را نباید برای بسته بندی مواد غذایی و دارویی استفاده کرد.

42- کاغذ لمینیت شده با فویل پوشش شده از وینیل

از یک لایه فویل آلومینیوم با یک پوشش نازک وینیل تشکیل شده که روی کاغذ لمینیت می شود و غالباً بایک موم سبک برای بسته بندی لوازم آرایشی، مواد غذایی مانند: سس های مایونز و غیره به کار می رود. در برابر عبور بخار آب بی نهایت مقاوم است. نسبت به اسیدها و بازهای ضعیف مقاوم بوده ولی برای بسته بندی مواد حاوی الکل، روغن، آب، هیدروکربن ها، کتن ها، استرها و روغن های اصلی توصیه نمی شود.

43-کاغذ لمینیت شده با فویل پوشش شده از ساران

یک لایه نازک ساران معمولا با موم و یک فویل آلومینیوم روی کاغذ سفید سولفات لمینیت می شود. این کاغذ برای بسته بندی مواد روغنی و مواد مرطوب مناسب است، ولی نباید با هیدروکربن ها، کتنها و ترکیبات آمونیم استفاده شود.

44- کاغذ اندود شده با روغن كرافت یا روغن زرد

این کاغذ در مقابل آب و الكل مقاومت کمی دارد ولی در برابر اسیدهای ضعیف مقاوم است.

45-کاغذ اندود شده با الكالی سیاه

این نوع کاغذها سیاه رنگ بوده و مقاومت خوبی در برابر آب، روغن، چربی، اسیدها و قلیایی های ضعیف دارد؛ ولی در برابر اترها، کتنها و الکل ها مقاوم نیست.

46- کاغذ اندود شده با کازئین

این کاغذ مقاومت عالی در برابر هیدروکربن ها، کتن ها، استرها و الكل دارد ولی برای بسته بندی کالاهای مرطوب و مایعات نباید استفاده شود.

انواع بسته بندی

طبقات بسته بندی

برای کاربردی کردن وظایف مؤثر در بسته بندی، می توان به سه نوع از طبقات بسته بندی به شرح زیر اشاره کرد:

• بسته های بزرگ حمل و نقل که اصطلاحاً بسته های صادراتی نیز گفته می شوند؛
• بسته های کوچک حمل ونقل جهت جابه جایی کالا در مسافت های کوتاه؛
• بسته های مصرفی که معمولاً به دست مصرف کننده نهایی می رسند.

هر یک از طبقات فوق با توجه به وظیفه ای که بر عهده دارند باید از طراحی و ویژگی های معینی برخوردار باشند.

بسته های بزرگ حمل ونقل

در این نوع بسته بندی ها بیشتر به مسئله حفاظت و نگهداری کالا توجه می شود. بسته بندی های بزرگ وظیفه حفظ و سلامت کالا را در مسافت های طولانی و مراحل گوناگون بر عهده دارند و باید دارای استحکام کافی جهت تحمل عوامل مختلف فیزیکی و شیمیایی مؤثر در حمل و نقل باشند. این بسته ها معمولاً تحت تأثیر عوامل زیر قرار می گیرند و باید به گونه ای انتخاب و طراحی شوند تا بتوانند در مقابل آنها مقاومت کنند. در ادامه خصوصیات کلی بسته بندی بگ این باکس (کیسه در جعبه) به عنوان نمونه معرفی می شود.

1) تحمل فشار ناشی از روی هم چیدن کالا در هنگام حمل ونقل؛

۲) تحمل لرزش بر اثر تکان وسایل نقلیه به ویژه در جاده ها؛

۳) تحمل ضربه در مراحل مختلف جابه جایی کالا با سنوط بسنه؛

4) مقاومت در برابر تأثیر عوامل جوی مانند رطوبت و حرارت.

بسته های کوچک حمل ونقل جهت جابه جایی کالا در مسافت های کوتاه

این نوع بسته ها نیز باید خواص گفته شده در گروه اول را متناسب با کیفیت حمل ونقل در داخل کشور و در مسافت های کوچک تر داشته باشند. در ادامه خصوصیات کلی بسته بندی شرینک به عنوان نمونه معرفی شده است.

۱) از وزن سبکی برخوردار هستند؛

۲) بسته به نوع ماده پلاستیکی سخت یا قابل انعطاف هستند.

 ۳) تهیه بسته با شکل های گوناگون، رنگ ها و ابعاد دلخواه میسر می باشد؛

4) اغلب استحکام مکانیکی و مقاومت بالایی در برابر مایعات را دارند؛

۵) پایداری شیمیایی بالایی دارند؛

۹) دارای قابلیت بازیافت و استفاده مجدد هستند ( به جز در موارد خاص)؛

۷) قابلیت چاپ، تزئین و جلوه بسیار مطلوبی دارند.

بسته های مصرفی

در این نوع بسته بندی ها علاوه بر رعایت قابلیت حفاظت در شرایط ویژه، باید به عامل ارتباط و تبلیغ نیز توجه شود؛ بنابراین طراحی یکی از ویژگی های این نوع از بسته بندی هاست. در برخی از انواع آنها به ویژه بسته بندی های بهداشتی باید ملاحظات خاصی را در نظر گرفت تا از به خطر افتادن سلامت جامعه جلوگیری شود. این بسته ها باید متناسب با نیاز مصرف کننده، موارد زیر را پاسخگو باشند. در ادامه خصوصیات کلی بسته های آیروسل به عنوان نمونه معرفی شده است.

۱) قابلیت تهیه بسته با اندازه و فرم های متنوع؛

۲) استحکام مکانیکی بالا؛|

۳) دارای تسهیلات خوب در حمل و نقل و انبار کردن کالا؛

4) مقاومت در شرایط محیطی مختلف و حفظ کالاهای بسیار حساس برای مدت طولانی؛

۵) قابلیت بازیافت خوب؛

6) تأمین مقدار مناسبی از محصول با توجه به موارد مصرف آن؛

۷) سهولت استفاده از کالا؛

۸) سهولت انتقال پیام محتوی درون پسته از طریق طراحی مناسب حجم، شکل و متن و نوشتار اطلاعات؛

۹) سهولت در دسترس قرار دادن مواد از نظر شکل بسته و غیره به طوری که بتوان آن را در معرض دید قرار داد.

کارکردهای اصلی بسته بندی با توجه به سطوح بسته بندی و نیازهای کاربر در نظر گرفته شده و دارای درجات اهميت متفاوت هستند. این موضوع که چندین سطح ممکن است در جهت کارکردهای خاص یک کالا به کار گرفته شوند، موضوعی طبیعی است. به عنوان مثال بسته بندی اولیه برای یک قطعه صنعتی (لوازم یدکی) پاکت پلاستیکی است که دارای هیچ طرح تزئینی نمی باشد. کارکرد اصلی آن فقط جهت دربر گرفتن و نگهداری کالا برای مقابله با عوامل محیطی به ویژه رطوبت است.

بسته بندی ثانویه، ممکن است جعبه مقوایی باشد، این جعبه به نوعی محافظت فیزیکی را برای محصول فراهم آورده و توانایی بسته بندی را جهت اطلاع رسانی به مشتری و ایجاد انگیزه برای خرید افزایش می دهد. دوازده عدد از همین جعبه ها، درون یک بسته مخصوص نظیر بسته بندی چوبی جای می گیرند و عملیات حمل و نقل کالا را صورت می دهد. آن وقت می توان گفت که لوازم یدکی مورد نظر دارای بسته ای مناسب می باشند که در همه موارد حمل و نقل، توزیع و مصرف به موقع کالا، کاربرد دارد.

در مواردی نیز نوعی بسته بندی مورد نیاز واقع می شود که بتواند همه کارکردها را در یک مرحله ارایه دهد. مثلا بسته بندی اولیه برای کالاهای سنگین باید به اندازه کافی قوی باشد تا از محصول محافظت کامل را به عمل آورد و قابلیت نگهداری محصول به هنگام جابه جایی را نیز داشته باشد و کلیه اطلاعات لازم جهت اطلاع رسانی و انگیزه مشتری بر روی همین بسته بندی اعمال شود.

سطوح بسته بندی

هنگام بحث در مورد کارکردهای بسته بندی، باید توجه داشت که بسته بندی دارای سطوح متفاوتی به شرح زیر است:

الف- بسته بندی اولیه

بسته بندی اولیه، نخستین لابه برات يجيدن و نگهداری کالا است. این لایه، کالا را

بدون واسطه در بر می گیرد.

ب - بسته بندی ثانویه

بسته بندی ثانویه لایه ای برای پیچیدن و نگهداری بسته بندی اولیه می باشد.

ج- بسته بندی توزیع

بسته بندی توزیع عبارتست از لایه ای برای پیچیدن و نگهداری که هدف اولیه به کارگیری آن، محافظت از محصول در خلال توزیع و فراهم آوردن تسهیلات لازم برای جابه جایی کالا می باشد.

د- واحد بار

تعدادی بسته بندی توزیع که به منظور جابه جایی مکانیکی، انبارداری و حمل ونقل چنان در کنار یکدیگر قرار گرفته اند که یک واحد بار مجزا را تشکیل می دهند.

ل- بسته بندی صنعتی

بسته بندی صنعتی، نوعی بسته بندی است که برای تحویل کالا از یک تولیدکننده به تولید کننده دیگر به کار می رود. بسته بندی صنعتی اغلب حاوی محصولی است که باید تحت عمليات بعدی قرار گیرد.

اشكال بسته بندی

اینک به تعریف برخی مفاهیم و اشکال مختلف بسته بندی که از مواد اولیه متفاوت تهیه می شوند، می پردازیم:

1. بطری: بسته ای که دارای گردن است. قطر گردن بطری از بدنه آن کمتر بوده و فقط دارای یک دهانه جهت خروج محتوین است. منطع آن می تواند گرد، مربع، مستطیل، بیضی با ترکیبی از این اشکال باشد. جنس بطری معمولاً از شن و پلاستیک است ولی از جنس های دیگر نیز می تواند باشد.
2. قرابه: یک بطری یا ظرف مشابه آن که از شیشه، سفال، پلاستیک، فلز و ... ساخته شده و ظرفیت آن بین 355/ 11 تاه 205 / 49 لیتر(۳ تا ۱۳ گالن) است. به عنوان بسته بندی حمل و نقلی برای آب نوشیدنی، محصولات تقطیر شده، مایعات خورنده و ... در جایی که ظرف تکمیلی دیگری برای پوشش خارجی آن استفاده نمی شود، کاربرد دارد.
3. جار: یک لوله سخت (استوانه توخالی) با انتهای صاف و مسدود و دهانه باز و گشاد(مثل شیشه مربا) است.
4. کوزه: نوعی بطری با ظرفیت 892/ 1 لیتر(نیم ۱ / ۵ گالن) یا بیشتر است که یک دستگیره دارد و از جنس سفال، شیشه، پلاستیک و ... ساخته شده و معمولاً برای بسته بندی مواد شیمیایی نظیر اسید سولفوریک و ... استفاده می شود.
5. ويال: ظرف استوانه ای کوچک از جنس شیشه است که گردن، شانه و دهانه دارد و می توان با انواع چوب پنبه، درپوش فلزی، لاستیکی، پلاستیکی و ... در آن را بست. ظرفیت ویال کم است و معمولاً برای بسته بندی دارو استفاده می شود.
6. آمپول: ظرف کوچک ساخته شده از لوله شیشه ای یا پلاستیکی است که در انتها کشیده و بعد از پر کردن (با روش فوزیون)، بسته شده اند. ته آمپول می تواند صاف، کشیده شده یا محدب کشیده شده یا محدب باشد. خروج محتوی آمپول با شکستن ساقه شیشه میسر می شود.
7. جعبه: به طور کلی یک بسته سخت است که معمولاً سطوح جانبی آن به صورت چهار دیواری است. جعبه فلوت دار و جعبه فیبری از جنس مقوا هستند که دارای سه بعد بوده ولی به عنوان بسته بندی حمل و نقلی استفاده نمی شوند. جعبه های چوبی، تخته چند لایه، پلاستیکی، فلزی و کامپوزیت دارای پنج یا شش سطح اند که غالب برای حمل و نقل استفاده می شوند. بسته های کارتنی نیز جعبه های تهیه شده از مقوای فلوت دار هستند که برای حمل و نقل استفاده می شوند.
8. قوطی: به طور کلی ظرفی با ظرفیت کمتر از 85/ 37 ليتر(۱۰گالن) است ولی وقتی به عنوان قوطی فلزی معرفی می شود، منظور ظروف سختی است که معمولا از ورق فولاد، آلومینیوم، مس یا سایر فلزات با ضخامت 5/0 میلی متر یا کمتر ساخته شده اند. قوطی معمولاً به بسته هایی که دیوارض جانبی آنها یک تکه باشد، اطلاق می شود. قوطی های مقوایی، ظروف سختی از جنس فیبر هستند که ممکن است با مواد مختلف، پوشش آستر و اندود شوند و با استفاده از کاغذ و مقوا به صورت مارپیچی یا روش های دیگر تولید گردند. مقطع این قوطی ها می تواند گرد، مربع، بيضی، مستطيل و اشكال مشابه باشد. قوطی های پلاستیکی مشابه قوطی های فلزی بوده و قوطی های کامپوزیت ممکن است دارای سر و ته فلزی، آستر فویل آلومینیوم و ... باشند.
9. کانتینر: به طور کلی کانتینر به ظرف یا بسته ای که در بسته بندی یا حمل ونقل استفاده می شود، اطلاق می گردد. اغلب منظور محفظه های بزرگی است که در پشت کفی تریلی، درون کشتی، هواپیما و قطار قرار می گیرد. دارای در بوده و قابل استفاده مجدد است که توسط بسته های دیگر، پر می شود. لفظ کانتینر به عنوان بسته های حمل و نقلی نیز به کار می رود.
10. سطل: سطل یک ظرف با سطح مقطع کرده است که می تواند به صورت استوانه و مخروط ناقص باشد. سطل ها از جنس فولاد. ورق سیاه، فیبر، چوب، قلع، پلاستیک و ... تهیه می شوند و دارای دستگیره حمل آویز هستند. ظرفیت سطل ها 45/42 ليتر( ۱۲ گالن) یا کمتر بوده و نوع فلزی آن معمولاً از ورق فولاد با ضخامت بالا تهیه می شود. همچنین می تواند دارای در متحرک یا از نوع دیگر باشد. سطل های چوبی استوانه ای دارای دهانه بازی هستند که با تسمه یا لوازم دیگر پوشیده می شوند. سطل های فیبری از نوارهای فیبری ساخته می شوند و به عنوان بسته های حمل ونقلی اوزان متجاوز از ۲۷۱۸۰ گرم (60 پوند) و نه بیشتر از 925/18 ليتر (۵ گالن)، کاربرد دارند. در مورد سطل های فیبری قطر سطح پایینی همواره کمتر از قطر بالایی بوده و به شکل مخروط ناقص است.
11. تیوب جمع شو: یک لوله استوانه ای شکل نازک با یک گردن و دهانه مناسب است. تیوب ها معمولاً از ته پر می شوند و انتهای آنها پس از تاشدن (چین خوردن) پرسن یا جوش می شود.
12. تیوب پلاستیکی: نظیر تیوب های قابل جمع شو (قابل چین خوردن) که توسط فرآیند اکستروژن ساخته می شوند.
13. پالت: یک سکوی قابل حمل با ارتفاع پایین که برای تسهیل حمل و نقل، جابه جایی و ذخیره سازی استفاده می شود. جنس پالت از چوب، فلز، پلاستیک، فیبر یا ترکیبی از آنها می باشد.
14. باکس پالت: پالت هایی که دارای دیوارض جانبی هستند.
15. سینی: حفره ها و ظروف ساخته شده از فیبر، مقوای فلوت دار و اخيراً پلاستیک و جنس های دیگر که برای بسته بندی کالا (نظير ظروف یکبار مصرف)، که به منظور جلوگیری از تمام کالاها با یکدیگر و جلوگیری از ضربه (نظیر شانه تخم مرغ) به کار می روند.
16. بشکه: به طور کلی یک ظرف استوانه ای حمل ونقلی است؛ بدون جعبه و صندوق از جنس فلز، پلاستیک، چوب، فیبر، تخته چند لایه یا کامپوزیت که ممکن است آستر داشته، چاپ شده یا پوشش یافته باشد. انتهای بشکه می تواند توسط انواع درها و با استفاده از باندهای قفلی، پوشش تلسکوپی با نوار چسب و میخ مسدود شود. بشکه های فیبری برای کالاهای مایع، جامد و نیمه مایع ساخته می شوند.
17. چلیک: چلیک یک ظرف استوانه ای شکم دار است که طول آن بیشتر از عرض آن است. این بسته دارای دو انتها یا سر با قطر برابر است. جنس چلیک از فولاد، آلومینیوم، چوب، پلاستیک یا از مواد کامپوزیت است. قابل ذکر است که بسته های استوانه ای از جنس فیبر و تخته چند لا به اشتباه، چلیک خوانده می شوند.
18. قرقره: یک استوانه با یک گوشه یا قاب در هر انتها و یک سوراخ محوری است. قرقره برای پیچیدن مواد قابل انعطاف، سیم و ... به کار می رود.
19. صندوق: بسته ای سخت بوده که ساختار آن به صورت چهار چوب است. این اسکلت با میخ، تسمه و سایر روش های دیگر به هم متصل می شوند. چهارچوب ها (اسکلت) ممکن است پوشش شده یا نشده باشند.
20. کیسه: یک بسته ابتدایی شکل گرفته از مواد قابل انعطاف است که به صورت یک یا چند لایه و با یک یا چند ماده تولید می شود. کیسه ها از کاغذ، فویل فلزی، سلولز، فیلم پلاستیکی، منسوج یا ترکیبی از آنها تولید می شوند.
21. ساک: معمولاً مترادف کیسه است ولی اغلب، منظور کیسه های حمل ونقل و با ظرفیت بالاست.
22. روده: بسته بندی به شکل روده با مواد قابل انعطاف نظیر فیلم پلاستیکی، کاغذ، فویل آلومینیوم و ... است که سر و ته آن مسدود، پیچیده یا با سیم بسته می شود.
23. آیروسل: بسته هایی که:

- مقاومت به نفوذ گاز دارند؛

- یک عدد شیر دارند؛

- کالا درون آنها محبوس است؛

- یک نازل که کالا را از درون بسته خارج می کند و بر آن قابلیت باز شدن را دارد. در بسته های آیروسل ذرات به صورت گاز از قوطی خارج می شوند. جنس این بسته می تواند فلز، شیشه، پلاستیک، کامپوزیت و به صورت یک یا چند لایه باشد.

24. سبد: یک بسته با ظرفیت متغیر که از الیاف، رشته ها با صفحات باریک حصیر و سایر مواد سلولزی و پلیمری که با هم بافته شده اند یا همدیگر را به طور متقاطع قطع کرده اند، تهیه می شود.
25. شرینک: کالا با فیلم های پلاستیکی قابل جمع شو در اثر حرارت بسته بندی می شوند؛ فیلم کالا را می پوشاند و پس از اعمال حرارت، جمع شده و کالا را محکم در بر می گیرد.
26. استرچ: لفاف پیچی با فیلم های قابل انعطاف که قابلیت کش آمدن دارند.
27. کارتن: جعبه های فلوت دار تاشو که از مقوا یا پلاستیک تهیه می شوند و به عنوان بسته های حمل ونقلی به کار می روند.
28. پاکت: یک کیسه قابل انعطاف که فقط دارای دو سطح است. سه طرف بسته مسدود بوده و از یک طرف به منظور قرار گرفتن کالا درون بسته (پر کردن)، باز است. پس از پر شدن، دهانه پاکت با استفاده از چسب، سیل، گیره و سایر روش ها مسدود می گردد.
29. لفاف: مواد قابل انعطافی است که برای پیچیدن کالا و پوشش، بدون شکل هندسی خاص استفاده می شود.

باماچاپ متخصص طراحی بسته  بندی و جعبه سازی با بالاترین کیفیت، آماده دریافت سفارشات شما می باشد

ماشین های بسته بندی

در بسته بندی اولیه نظیر بسته های کاغذی، قوطی های نوشیدنی، بطری ها و سایر ظروف و بسته بندی ها که از نظر ابعادی تفاوت های اجتناب ناپذیر نسبت به یکدیگر دارند برای فرایند تولید احتیاج به تجهیزات و ماشین آلات دقیق و پر قدرت دارند و اگر این کار صورت نگیرد، بسیار دشوار است که تنظیم سرعت ماشین ها را با یکدیگر متناسب ساخت و یا حتی به یک سرعت ثابت در ماشین دست یافت.

در بسیاری از موارد، کارگران در انجام عملیاتی تکراری مثل پیچیدن بسته بندی با چسباندن برچسب چنان مهارت پیدا می کنند که صرفه اقتصادی حاصل از نصب ماشین های جداگانه برای بسته بندی چندان در خور توجه نمی باشد. برخلاف تولید لوازم خانگی با اتومبیل، ساخت ماشین آلات بسته بندی یک توانمندی بسیار تخصصی را می طلبد. کالاها و بسته بندی های خاص آنها چنان تنوع نامحدودی از نظر مواد و شکل دارند که حتی اگر یک شرکت در زمینه ساخت یک کلاس خاص از ماشین آلات مثلاً ساخت پرکننده های پیستونی متخصص داشته باشند احتمالاً برای هر سفارش جدید ناگزیر به اعمال تغییرات کوچکی خواهد بود تا نیازمندی های یک کالا، بسته بندی آن و تقاضای مشتری را پاسخ دهد.

از این رو ساخت ماشین آلات بسته بندی به روش سفارش انجام می گیرد و با وجود این حتی اگر تقاضاهای مجزا به صورت سفارش انجام گیرد به ویژه اگر هدف از ان تولید یک بسته بندی استاندارد باشد. این سفارشات در یک چارچوب و پیکربندی استاندارد اجرایی می شود، پس از آن، این ماشین استاندارد بر حسب ابعاد و نیازهای خاص بسته بندی، استاندارد و سازگار می شود.

لذا ابتدا باید درباره نوع هر ماشین تصمیم گیری شود که معمولاً موضوع شفافی است. برای مثال:

آیا باید ماشین ضد انفجار باشد، به عبارت دیگر آیا محصول از قابلیت اشتعال برخوردار است؟

آیا ماشین یک دستگاه خاص است یا این که دارای قطعات قابل تعویض می باشد؟

آیا استانداردهای خاصی از نظر بهداشت و ایمنی باید رعایت شود؟

آیا مواد شیمیایی که نیازمند روش های خاص حفاظت در برابر خوردگی هستند یکی از عوامل تشکیل دهنده محصول است؟

آیا جهت حرکت کالا در ماشین بسته بندی باید از چپ به راست باشد یا از راست به چپ؟

هنگام بررسی ماشین های انتخابی به خاطر داشته باشید که یک خط بسته بندی خوب، کار خود را با کمترین لرزش و سر و صدا انجام می دهد. ارتعاشات نشان دهنده وجود نیروهایی سؤال برانگیز است که به شکل غیر متقارن عمل می کند. چارچوب اصلی ماشین باید به اندازه کافی سنگین باشد تا توانایی نگهداری متناسب اجزا متحرک را داشته باشد و همچنین به اندازه کافی سخت باشد که تحت تنش های عملیاتی تاب بر نداشته یا از شکل خارج نشود.

انتقال، حرکت کالا و مواد در فرایند تولید باید آرام و ملایم و کنترل شده بوده و کم ترین تغییر جهت را داشته باشد. حرکت های مکانیکی حتی الامکان باید چرخشی بوده و رفت و برگشتی نباشند.

نقاله هایی که قطعات سنگین را حمل می کند باید در ارتفاع بسیار کم و روی کف زمین نصب شوند و دسترسی بعدی برای انجام عملیات نگهداری و تعمیر آن به سادگی صورت پذیرد.

از به کار گیری موتور و گیربکس به طور معلق در بالای سر کالا باید اجتناب کرد، زیرا در این حالت، در حین تعمیر و نگهداری ممکن است قطرات مواد روانکار یا ضایعات نامطلوب روی کالا بریزد.

قبل از تماس با تولید کنندگان ماشین آلات، باید بررسی جامع و کاملی از این که دقیقاً چه نیازمندی هایی باید توسط ماشین رفع گردد، انجام شود. هزینه خرید، نصب و راه اندازی ماشین آلات ممکن است سنگین باشد. آیا خط تولید پیشنهادی چندان طول عمر خواهد داشت که سرمایه اولیه خود را باز گرداند؟ آیا در آینده فناوری جدید برای جایگزینی وجود نخواهد داشت؟

پشتیبانی کارآمد و تأمین قطعات یکی از مقولات کلیدی فروش ماشین آلات می باشد. آیا سازنده ماشین پیشنهادی، دارای نمایندگی محلی تأمین قطعات می باشد یا باید منتظر ارسال قطعات از نقاط دوردست شد؟! اگر تجهیزاتی از خارج خریداری می شود، دفترچه های راهنما باید به دقت مطالعه شود. گاهی اوقات، این دفترچه ها توسط متصدی محلی ترجمه می شوند که ابزار آنها در این کار رجوع به واژه نامه و جای گذاری کلمه به کلمه بوده است. در این گونه موارد اصطلاحات فنی مناسب انتخاب نشده و یا حتی نامفهوم هستند. اگر فناوری تجهیزات، جدید است، نفرات پشتیبانی و خدمات سرویس و نگهداری نیز باید دوباره آموزش ببینند. با توجه به مطالب گفته شده درباره قابلیت ها و عملکرد ماشین های بسته بندی، اکنون به معرفی انواع آن پرداخته می شود.

ماشین های تولید ظروف و بسته

این نوع ماشین آلات به دسته ای از تجهیزات و دستگاه ها گفته می شود که در جهت تغییر شکل، تبدیل، سر هم کردن و یا ترکیبی از حالت های گفته شده برای تولید هر بسته به کار گرفته می شوند. همان طور که از دسته بندی ماشین آلات مربوطه مشخص است این قبیل از ماشین آلات هم می توانند ظروفی را تولید کنند که هم برای بسته بندی اولیه و هم برای بسته بندی تکمیلی و حمل و نقلی کاربری دارند، لذا علت طبقه بندی این دستگاه ها و تجهیزات فقط در جهت تولید بسته یا شکلی است که می توانند به مواد بدهند تا قابلیت مدنظر را برای بسته بندی های نامبرده فراهم کنند.

کیفیت مرغوب بسته های تولیدی و پاسخگویی به انتظارات کاربران نیز از جمله موارد مهمی است که باز به خود تجهیزات و توانمندی ماشین آلات و دستگاه های مربوطه وابسته است. لذا همه این قبیل ماشین آلات باید دارای مشخصه استاندارد و گواهینامه های مربوطه باشند.

- ماشین آلات تولید ظروف و بسته های چوبی؛

- ماشین آلات تولید ظروف و بسته های پلاستیکی؛

- ماشین آلات تولید ظروف و بسته های کاغذی و مقوایی؛

- ماشین آلات تولید بسته های منسوج ؛

- ماشین آلات تولید ظروف و بسته های فلزی؛

- ماشین آلات تولید ظروف شیشه ای.

ماشین های عملیات بسته بندی

این دسته از ماشین آلات با توجه به مواد قابل شکل گیری برای بسته بندی محصولات مختلف تعریف شده اند و در آنها مراحل دریافت، پر کردن، ترتیب قرار گرفتن کالا در بسته، دربندی، چاپ و علائم طراحی شده اند. نکات قابل ملاحظه در این ماشین آلات عبارتند از:

۱) اگر وسایل یا ماشین های بسته بندی در کارگاه بسته بندی یا فرایند بسته بندی کالا از قبل موجود باشد، نوع مواد و ابعاد آنها باید کنترل شوند؛

۲) تجهیزات بسته بندی خودکار، وسایل دقیق تری را در ابعاد وسیع و دائمی نسبت به مواد مورد بسته بندی تعبیه می کند؛

۳) در صورتی که قرار است بسته بندی به روش دستی انجام گیرد، باید نوع بسته بندی و مواد طوری انتخاب شوند که این عمل به موقع و با سرعت مورد نظر امکان پذیر باشد؛

4) در صورتی که قرار است برای بسته بندی از ماشین استفاده شود، باید ظرفیت کافی و مکان مناسب برای آن وجود داشته باشد. آمادگی و مهارت های کارمندان نیز مهم است.

ماشین های دوخت و شکل دهنده

ماشین آلات دوخت و شکل دهنده، تجهیزاتی هستند که جهت دوخت های طولی و عرضی موادی از قبیل پاکت های سلولزی، چند لایه ها، گونی کنفی و اغلب منسوج پلیمری می توان استفاده کرد و با روش های دستی و خودکار ثابت قابل بهره برداری هستند. مواد اولیه و مصرفی مورد استفاده عبارتند از:

الف - انواع نخ دربندی کیسه شامل نخ پنبه، پلی استر، ویسکوز، کنف، جوت و قپانی؛

ب - انواع نخ پلی استر، پنبه و ویسکوز برای دستگاه دوخت؛

ج - انواع نخ به صورت ساده و روغن خورده واکس خورده)؛

د - نوارهای کاغذی در محل دوخت کیسه ها؛

ه - انواع میخ منگنه متوسط و درشت؛

و - انواع رنگ و حلال؛

ز - انواع استامپ، جوهر و ..

ح - انواع چسب مایع و هات ملت؛

ط – انواع برچسب، آب چسب، خود چسب و ...؛

ی – کارت های شناسایی و تگ ها؛

ک – کیسه های منسوج آماده، تک لایه، دو لایه از الیاف طبیعی، مصنوعی و ...؛

ماشین های بسته بندی حجمی

با توجه به نوع سیستم پرکن (حجمی دوار چند پیمانه ای) برای بسته بندی محصولاتی از قبیل خشکبار، حبوبات، ماکارونی فرم دار، چای و انواع محصولات به شکل گرانولی می توان از دستگاه بسته بندی حجمی استفاده کرد. مکانیزم دستگاه به صورت مکانیکی و پنوماتیکی بوده و بسته هایی که این دستگاه به صورت خروجی ارائه می دهد از عرض ۷۰ الی ۱۷۰ میلی متر و ارتفاع ۵۰ تا ۲۸۰ میلی متر با وزن تقریبی ۲۰ تا ۱۰۰۰ گرم است. مواد اولیه ای برای تهیه بسته می تواند از انواع پلیمرها و کامپوزیت ها(چند لایه ها) باشد.

ماشین های بسته بندی وزنی

در ماشین آلات توزین کننده در صنعت بسته بندی، معروف به دستگاه های وزنی هستند که برای بسته بندی انواع مواد به صورت پودر، گرانول و دانه ای به کار می روند. سیستم اصلی این ماشین آلات بر اساس مقدار وزنی است که به صورت برنامه به قسمت نرم افزار دستگاه داده شده است تا کالای مورد نظر را برحسب مقدار وزن درخواستی تفکیک کند و در داخل بسته های مورد نظر قرار داده و عملیات بسته بندی آن را انجام دهد.

برای بسته بندی انواع محصولات غذایی (تافی، حبوبات، خشکبار، چای، سبزی خشک و ...) به کار گرفته می شود.

مواد اولیه ای که برای پوشش دادن به کالا استفاده می شود، می تواند از نوع فیلم های مختلف بسته بندی از قبیل OPP، پی وی سی، پلی اتیلن و فیلم های چند لایه باشد. بسته هایی که از این نوع به دست می آید معروف به نوع بالشی سه دوخت(پاکتی) است.

ماشین های پرکن و پالت کننده

به طور کلی دستگاه های پرکن به چهار نوع تقسیم می شوند. نوع اول، پرکن مایعات، نیمه مایعات و محصولات غلیظ است؛ نوع دوم، پرکن ذرات پودری شکل (گرانولی) است؛ نوع سوم؛ پرکن بسته های تکمیلی ظروف کوچک تر نظیر بسته های کارتنی از بطری، بطری های شیشه ای است؛ نوع چهارم، پرکن مایعات و کالاهای قطعه ای است.

هر یک از پرکن های نام برده شده، ممکن است از انواع انرژی و سیستم های مختلف استفاده کنند. این پرکن ها دستی، نیمه خودکار با تمام خودکار هستند و عملیات پر کردن را تحت شرایط خط یا اسپتیک و ... انجام می دهند. در این جا فقط به پرکن های ساده اشاره می شود. ماشین آلات پالت کننده نیز به طور برنامه ریزی شده، عمل چیدن کالا را روی پالت انجام می دهند. این ماشین آلات در کارخانه های تولیدی تمام خودکار که حجم تولید آنها بسیار زیاد است، کاربرد دارند.

دربندی بسته های فلزی

در بسته بندی های فلزی پس از عملیات پر کردن، باید ارتباط بسته با عوامل محیط و فضای اطراف به وسیله در یا سایر تمهیدات قطع گردد. دربندی نیز نظیر پر کردن می تواند دستی، نیمه خودکار و خودکار باشد. اصولاً بنا به حساسیت نوع کالا، ارتباط کالا با محیط زیست و ویژگی های ظروف فلزی، عملیات دربندی باید با اصول استاندارد خط تولید مطابقت داشته باشد. دربندی این گونه مواد بسته بندی روی ظروفي نظیر تیوپ، بشکه ها، سطل ها، قوطی ها، جعبه ها و سینی ها انجام می گیرد.

ماشین های شرینک و استرچ

برای بسته بندی شرینک، کالا به وسیله یک فیلم مناسب برای شرینک، پوشش داده می شود که این پوشش در ابتدا دارای دهانه باز و منعطف است. سپس قسمت های باز آن سیل می شود. ممکن است یک طرف یا همه اطراف بسته با توجه به نوع فیلم و درخواست مشتری مسدود شود. سپس فیلم پوشش یافته روی کالا در اثر اعمال حرارت (مثلاً با عبور از یک تونل حرارتی) جمع شده و کالا را محکم در بر می گیرد. اعمال حرارت ممکن است توسط تجهیزات دستی یا به وسیله ماشین آلات نیمه خودکار و تمام خودکار صورت گیرد. فیلم شرینک برای ماشین آلات نیمه خودکار اغلب به صورت یک ورقه که از وسط تا شده است، می باشد.

سیستم تمام خودکار به فیلم های با قابلیت سیل خوب و ماشین کاری مناسب (شامل چقرمگی، تافنس کافی، لیزری یا لغزندگی زیاد) نیازمند می باشد. فیلمی نظيرP.V.C به دلیل چسبندگی و شل بودن اغلب مشکلاتی را در ماشین آلات تمام خودکار به وجود می آورد. ماشین آلات شرینک را به طور ساده می توان با توجه به سیستم و نوع بسته بندی طبقه بندی کرد.

هنر در بسته بندی

بسته بندی به بخش اصلی و نمایان شیوه زندگی ما تبدیل شده است. در هر جایی که زندگی کنید به بسته بندی نیاز دازید. موفقیت این بسته بندی ها مرهون عوامل متفاوتی به شرح زیر می باشد.

- نوآوری در فناوری

- نوآوری در طراحی

- بهرگیری از هنر طراحی و به کار گیری آن بر روی بسته به نحوی که بتواند در کمترین زمان ممکن، کالا را معرفی نماید.

در بین انواع کالاهای مشابه با استفاده از رنگ ها و طرح های روی بسته بندی می توان ابتدا نظر مصرف کننده را در کمترین زمان ممکن جلب کرد، سپس از لحاظ روانی در او تأثیر گذاشته و سبب تحریک احساسات و یا ايجاد معانی خاص در وی شوند و در نهایت مصرف کننده را تقویت و گاهاً وادار به خرید نمایند.

طراحی نامناسب یک بسته بندی سبب تحول روند تولید یک محصول می شود و ممکن است سبب لطمات جبران ناپذیر و زیان اقتصادی تولیدکنندگان شود. یک طراحي نامناسب از معرفی کالا و کسب سهم فروش آن در بازار ممانعت خواهد کرد. در تبلیغات ابتدا باید به نوع کالا و میزان مصرف آن توجه شود.

به عنوان مثال تبلیغات بسته بندی شیر در ایران چندان مهم نیست و به علت مصرف گسترده چندان مورد توجه قرار نمی گیرد.

در آغاز طراح باید کاملاً کالا را بشناسد و با موارد مصرف، توانایی بالقوه فروش، سلیقه، عادات خرید مصرف کنندگان احتمالی و سایر موارد آشنا شود.

در تبلیغات و بعد تبلیغی یک کالا ابتدا باید بازاریایی نمود و از مدیران و فروشندگان با استفاده از آمار، اطلاعات لازم را کسب کرد.

طراحان بسته بندی می دانند که ارایه طرح ضعیف به آسانی باعث از بین رفتن کالای تولیدی به خصوص در بازارهای جهانی می گردد و بالعکس طرح مناسب، یک کالا را در میان کالاهای رقابتی دیگر حفظ و موفق می سازد. بسته بندی باید رضایت مصرف کننده را جلب کرده و امکان خرید مجدد کالا را میسر نماید و طرح ریزی مجدد و مؤثر بر روی بسته بندی ضعیف می تواند فروش آن را در بازار تجارت تغيير دهد. در کشورهای پیشرفته مؤثر ترین طرح های بسته بندی، ساده ترین و ظریفترین آنها می باشند چرا که چنین طرح هایی بهترین فرصت را برای به تصویر کشیدن کالای داخل بسته بندی به مصرف کننده مهیا می سازد. به طور کلی هر گونه تغییرات در مواد و ساختمان بسته بندی شانس جدیدی را برای یک بسته بندی پدید می آورد. بسیاری از سازندگان بدین وسیله کوشش می نمایند تا امتیاز خاصی را برای تولیدات خود قائل گردند. اما در بسته بندی هایی که دارای فایده  مشخص و معینی می باشند (مانند قوطی های نوشیدنی ها) تغيیرات انجام شده عموماً بر روی محل خروج محتوا از بسته بندی انجام می گیرد. به عنوان مثال رؤسای جمهوری، مدیران بلند پایه، ستارگان سینما و سایر چهره های شاخص جهان، همواره اعتراف کرده اند که از طراحی نماد و نشانه طرح بطری شیشه ای کوکاکولا لذت برده اند. طبق توصیف طراحان این طرح به عنوان یکی از شناخته شده ترین ظروف البته با کاربری بسته بندی روی زمین قابل تحسین می باشد.

رنگ در بسته بندی

از نظر زیباشناسی، بسته بندی در ارتباط با هنر اقلیمی تفاوت می کند. در بسته بندی، افزون بر در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی، جنبه های اجتماعی، سیاسی و اخلاقی نیز باید مورد توجه طراح و هنرمند باشد. از جمله عامل مؤثر در موفقیت بشه بسته بندی، رنگ است. رنگ در هر اقلیمی مفهوم خاص خود را دارد. برای نموله رنگی که در تهران طرفدار دارد، الزاماً نمی تواند در شمال و یا جنوب کشور هم مورد توجه قرار بگیرد. شاید به این دلیل که در جنوب رنگ خاک به رنگ آب غالب است و در چنین فضای خشک و خاکی رنگ، فرضاً رنگ آبی جاذبه بهتری به بسته بندی کالا می بخشد. در شمال، عکس این قضیه است در واقع در خطه شمالی، آب و درخت بر خاک غالب است و به همین دلیل رنگ سبز و آبی از جذابیت چندانی برخوردار نیست و نوعی حالت یکنواخت و تکرار برای بیننده ایجاد می کند. در چنین مناطقی مثلاً رنگ زرد و نارنجی را برای بسته بندی کالا توصیه می کنند. به این ترتیب خانواده رنگ های سرد در کنار خانواده رنگ های گرم قرار می گیرد.

این ها در واقع مسایلی تجربی است که در ساختار بسته بندی برای اقلیم های گوناگرن تأثیر می گذارد، دیگران از چنین تجربیاتی به خوبی استفاده می کنند و در هر مورد نظر مصرف کنندگان را هم دریافت می کنند. شرکت های بزرگ اروپایی و آمریکایی در بخشی صادرات خود نیز این مسایل را رعایت می کند.

برای نمونه، وقتی می خواهند برای کشورهای عربی کالایی را بسته بندی کنند از بخش های طراحی و گرافیک خود ساختار بسته مورد نظر را که معرف هویت کالا است حفظ می کنند؛ اما در رنگ بندی به گونه ای عمل می کنند که باب طبع مصرف کنندگان این مناطق است.

به همین دلیل است که در بسته بندی هایشان بیشتر روی موتیوهای عربی (عربسك) و نمادهای غربی و اسلامی کار می کنند. آنها به روانشناسی فرم و رنگ اعتقاد دارند و بر پایه مطالعات آماری به ارزیابی مورد نظرشان می پردازند.

وظیفه طراحان است که پیش از ورود به بحث راه های کاربرد رنگ به جنبه های روانشناسی گزینش رنگ تسلط یابند. واکنش انسان به رنگ آنچنان اهمیت دارد که کار طراحی رنگ آمیزی برای هر آنچه انسان با آن سر و کار دارد به تنهایی، خود به حرفه معتبری تبدیل شده است.

این طراحان از سالن های مترو گرفته تا محل کارخانه ها، نقشه رنگی تهیه می کنند و به شرکت های بزرگ صنعتی و سرمایه داران خرده پا خدمات مشاوره ای می دهند. خدمات این طراحان بر شناخت عمیقی از رنگ و رابطه آن با انسان ها استوار است.

از آزمایشات طراحان رنگ آمیزی نکات بسیار جالبی حاصل شده که به خصوص برای هنرجویان طراحی می تواند آموزنده باشد.

معمولاً رنگ های گرم تحریک کننده و رنگ های سرد آرامش دهنده اند. واژه گرم و سرد برای رنگ، واژه های با مسمائی اند. رنگ سبز واقعاً به انسان احساس سردی می دهد.

در اداره ای که دیوارهایش را با این رنگ آمیزی کرده بودند کارکنان احساس سرمای شدید می کردند اما همین که رنگ اتاق ها را به زرد تغییر دادند و روی مبلمان روکش نارنجی کشیدند بی آنکه درجه حرارت را تغییر دهند همه کارکنان از شر سرما راحت شدند.

نقش بسته بندی برای تبلیغات

امروزه بخش عظیمی از هنر جدید و پیشرفته یا دو جریان تبلیغات و بسته بندی به وجود آمده است. ارتباط هنر با صنعت توانست به آن جریانی کیفی و قابل لمس دهد، طوری که برخی از متفکران صنعتی در کشورهای توسعه یافته معتقدند باید یک صندلی دیگر به مجموعه صندلی های هیئت مدیره شرکت ها اضافه شود. دلایل این موضوع عبارتند از

1) تولید برای جایگزینی و عرضه کالای جدید خود نیاز به هنرمندان و طراحان دارد، این بخش از مهم ترین و ابتدایی ترین نیازها است؛

۲) زمینه های رقابتی شديد میان تولیدکنندگان، لزوم عرضه کالای جدید را نیز مطرح کرده است؛

۳) هنر می تواند زمینه های رقابت را در عرصه های تولید و فروش تشديد کند؛

4) تولید و پژوهش همیشه با پديدة نوآوری در مواد و فناوری های بسته بندی روبرو بوده و هنرمندان ناچار هستند حوزه های هنر خود را با این فناوری ها آشنا سازند.

در حقیقت دو دریای بی انتها وجود دارد. یکی فناوری و دیگری هنر، نقطه تلاقی این دو جریان رشد ویژه را به وجود می آورد؛

5) هنرمندان و تولید کنندگان می توانند ایده های جدید برای توزیع و حمل کالا ارائه دهند. چرا که هر یک از طرفین، امکانات و محدودیت هایی برای طرف دیگر ايجاد می کنند.

6) محدودیت های فرهنگی، منطقه ای و ارگونومیک نیز قلمروی تولید و هنر را گسترده با محدود می سازند. در هر دو زمینه، آگاهی های لازم می تواند قلمروی جدیدی را برای فروش بیافزاید.

در تحقیقی که در سال ۱۹۸۶، توسط دکتر توماس دوپونت صورت گرفت مشخص شده که مهمترین تأثیر آنی و دائمی برخورد خریدار با یک کالا، در نام آن کالا نهفته است، هرچه نام ساده تر و سنگین تر باشد، تأثیر آن در نفوذ به ذهن بیشتر است و برای مدت طولانی تری در ذهن باقی می ماند. وی این پدیده را اثر "نام بر گسترش ارتباط" نامید. نمونه های بسیاری از چنین اثری را می توانیم در کشورمان بینیم. برای مثال، تا مدت های زیادی مردم تمامی نوشابه های گازدار را با نام پپسی می شناختند و یا امروزه پودر رختشویی آماده شده برای ماشین لباسشویی با نام شوما شناخته شده است. بنابراین تثبیت یک نام تجاری در برخی مواد می تواند فراتر از آن کالا مورد استفاده قرار گیرد و دارای مفهومی عام تر شود. در چنين شرایطی هیچ تولید کننده ای حاضر نیست نام محصولش را عوض کند، به چنین حالتی، "عوامل ثابت طراحی" به عوامل متغیر گفته می شود.

کنترل کیفیت بسته بندی

هدف اصلی تولید کنندگان تحویل کالا با یک شخصه معین به مصرف کننده و در عین حال اطمینان از سودآوری بیشتر است برای برآورده ساختن این هدف باید کیفیت محصول، مورد ارزیابی قرار گیرد. استانداردهای ارزیابی بسته بندی مورد پذیرش در کیفیت بسته بندی نهایی شامل: روش های آزمایش کمی مثل اندازه گیری نیروی وارده برکناره های بسته و یا ارزیابی های ناشي از جنبه هایی مثل استحکام بسته است.

سطوح کنترل کیفیت در بسته بندی

مسئولیت بخش کنترل کیفیت و ارزیابی و بسته بندي به سه سطح اصلی تقسیم بندی می شوند:

الف - کیفیت مواد اولیه: این بخش مسئول تضمین این مسئله است که تمام مواد اولیه ورودی به فرایند تولید مناسب باشند. یعنی اینکه این مواد تحت شرایط مناسب، محصول نهایی رضایت بخشی را تولید خواهند کرد .روش معمولی این است که تولید کننده مواد اولیه تمام بررسی های کیفی مهم را انجام دهد.

ب - کیفیت مواد بسته بندی: سطح دوم مسئولیت تضمین تولید محصول با بسته بندی مطلوب و حداقل هزینه به شرط داشتن کیفیت مناسب است، اطمینان یافتن از این که تولید، مشخصات كل كالای مورد نظر را برآورده می سازد و برقراری روشی ایده آل برای حذف و رفع موارد معیوب را به دنبال دارد.

ج- رضایت مشتری: بخش کنترل کیفیت مسئول تضمین این است که مصرف کننده از کیفیت کالای دریافتی راضی باشد و کیفیت محصول در تمامی مراحل انبار، توزیع، فروش و مصرف حفظ شود.

کنترل بسته های کاغذی - مقوایی

بسته های کاغذی و مقوایی با توجه به این که به چه مصرفی می رسند و برای چه محصولی در نظر گرفته مي شوند، باید دارای خصوصیات ویژه ای باشند لذا، علاوه بر بازديد ظاهری، آزمایش های مختلفی نیز روی آنها صورت می گیرد؛ مثلاً بسته های کارتنی برای قوطی های فلزی محتوی مواد غذایی باید دارای مقاومت های ویژه ای باشند. علاوه بر مقاومت، یک سری خصوصیات دیگر نیز مورد توجه است، مانند ابعاد و سطح اشغالی در کانتینر و گاهی با توجه به شرایط محیطی حمل و نقل، مقصد انبار و سایر موارد آزمایش های حماسي با توجه به عوامل متغیر احتمالی صورت می گیرد. لذا تعیین چهارچوب مشخصی برای آزمون های کنترل کیفیت - بدون در نظر گرفتن کالا و انواع بسته – میسر نیست و معیار کنترل کیفیت با توجه به كالا، شرایط محیطی محل نگهداری، وسیله حمل و نقلی، وزن و سایر شرایط معین می شوند، نکاتی که باید در حين نگهداری و بعد از تهیه بسته های کاغذی و مقوایی برای بازبینی مرغوبیت صورت گیرد، عبارتند از:

الف - رعایت تسمه کشی تنه با توجه به استانداردها؛

ب - ابعاد و تعداد لایه های کنگره ای بسته متناسب با ابعاد و وزن کالا شده باشند، به طوری که هیچ گونه فضای خالی و لهیدگی روی دیواره بسته ها مشاهده نشود؛

ج - درج علایم و نکات مهم به وسیله برچسب هایی روی بسته؛

د - انجام آزمون برای بسته های نهایی به صورت زیر انجام پذیرد:

- آزمایش غلتاندن، فشار عمودی، فشار جانبی، ضربه عمودی، پاشیدن آب و تعیین مقاومت قسمت های اتصال شده (ميخ، منگنه، چسب و ...)

کنترل بسته های پلاستیکی

در این جا هدف، آزمون و کنترل بسته "پر شده ای" است که تحویل گرفته شده است. یک متصدی بسته بندی یا انباردار و شخص بسته بندی کننده بسته های پلاستیکی، در حین عملیات بسته بندی و انبارداری باید به نکات زیر توجه کند:

الف – مشخص شود که نوع بسته مورد نظر جزء پلاستیک هاي گرما نرم است یا گرما سخت؛

ب - نوع جنس بسته تهیه شده از کارخانه یا بازار عرضه در ردیف کدام یک از محصولات تحت پوشش دهنده خود است (خوراکی یا غیر خوراکی)

ج - ماهیت فیزیکی محصول بسته بندی مورد توجه قرار گیرد (آیا دارای برآمدگی است؟ یا دارای نقاط ثبت و فشار دهنده است؟)

د - بعد از قرار دادن کالا در بسته، عملیات دربندی و خلأگیری صورت گرفته باشد؛

ک - مکان نگهداری و شرایط محیطی بررسی شود (نور، حرارت، رطوبت و...)

گ - در حین استرچ پیچ کردن و لفاف پیچی کردن به نقاط ابتدایی و انتهایی پوشش توجه شود که دارای نقاط محکم و غیر قابل باز شدن باشند؛

ل - رعایت کلیه نکات قید شده و مورد قبول بر روی برچسب ها؛

م - در صورت شرینک (با توجه به ماهیت کالا) داشتن خصوصیت عدم نفوذگرد و غبار ضروری است؛

ن - در مواقع استفاده از عملیات سیل روی بسته حتماً کنترل درزبندی دیواره ها صورت گیرد؛

و - ارزیابی نوع پلاستیک انتخاب شده برای لفاف پیچی و کنترل زمان مصرف حین پوشش دادن كالا.

برای این کار باید دوخت حرارتی کف کیسه پیوسته باشد و از پاشیده شدن محتویات ساک به خارج جلوگیری کند.

ه – چاپ؛

شکل، رنگ، مقومت چاپ به نور و چسب پذیری ساک باید طبق توافق خریدار و فروشنده باشد.

ی - سهولت باز کردن؛

در ساک باید به آسانی باز گردد.

همه می دانیم که تبلیغات مناسب با سطح علمی خوب موجب بالا رفتن سطح فروش و افزایش تولید می شود. تولید بالا نیازمند بسته بندی مطلوب است. انجام به موقع و با کیفیت سفارشات بسته بندی و خدمات جانبی آن رؤیایی است که در صنعت بسته بندی تحقق می یابد.

امروزه تبلیغات به عنوان یک علم نوین از علوم دیگری همچون جامعه شناسي، روانشناسی، فروش، بازاریابی، طراحی، گرافیک، مجسمه سازی، پیکر تراشی، چاپ، دکوراسیون معماری و غیره بهره می جوید و هر کدام از علوم فوق زیر مجموعه ای از علم نوین تبلیغات می باشد.

اکنون شرکت های تبلیغاتی باید دارای جایگاه ویژه ای باشند و اگر آن ها را تقسیم بندی نماییم یا باید صاحب رسانه باشند یا به عنوان یک بنگاه مشاور عمل نمایند. یک شرکت تبلیغاتی نمی تواند هم صاحب رسانه، هم مشاور و برنامه نویس تبلیغاتی باشد.

استفاده به موقع و وسیع از رسانه های ذکر شده در بالا نشان دهنده یک مدیریت منظم و برنامه نویس آگاه می باشد. امروزه برنامه نویسان تبلیغاتی در ایران اکثراً گرافیست می باشند و آن ها بر اساس ایده های گرافیکی یک مدیریت خاصی را خلق می نمایند. در حالی که برنامه نویسی تبلیغاتی باید مشخص، آگاه و وارد به مسائل بازاریابی و صنعتی در ترفندهای علم فروش باشد.

امروزه قبل از این که بسته بندی های یک کالای در حال تولید آماده گردد ابتدا در برنامه نویسی تبلیغات و در بخش تحقیقات اولیه ایده های ابتدایی و جنس بسته، انداره و میزان حجم آن، مشخص و نام، لوگو و شخصیت پردازی آن طراحی، انجام می شود.

تمام طرح ها در این مرحله خام و هنوز نپخته می باشد. مدیر مجموعه، نظرات مجریان خود، گرافیست ها و طراحان بسته بندی را گرفته و پیشنهاد خود را در مورد بسته جدیدی که خلق خواهد شد، ارائه می کند. بسته جدید، حامل کالایی است که قرار است در بهترین نقطه فروش بازار قرار گیرد و پیام های تبلیغاتی که از طریق رسانه های متفاوت در اختیار مصرف کنندگان قرار خواهد گرفت اثر روانی خود را برای انتخاب و خريد بسته مورد نظر نیز القا خواهد نمود.

در طول دهه هشتاد، انقلاب چاپ الکترونیک باعث ایجاد یک موج شدید در دیجیتالی کردن فرآیندهای صنعت چاپ شد، حال آنکه در دهه گذشته گسترش ناگهانی و شدید اینترنت، بسیاری از واقعیت های زندگی را بر روی صفحه رایانه آورد. پیشرفت ها هم زمان بود با پاسخگویی هایی در مورد اینکه به انتهای رسانه چای رسیده ایم؛ اما عکس آن اتفاق افتاد. الکترونیکی شدن بیشتر و در حقیقت دنیای رسانه ها، نیازمند مصرف بیشتر کاغذ و افزایش تقاضا برای محصولات چاپ شده است.

تمایل به افزایش مصرف كاغذ یک نیاز جهانی است. این تمایل نه تنها برای موضوعات چاپی، پلکه در بخش بسته بندی که به فناوری و امکانات بیشتری نیازمند است، هم وجود دارد. قوانین صریح و دقیق بهداشتی در بسته بندی مواد غذایی باید رعایت شوند و اغلب این کاغذ است که جایگزین سایر مواد در بسته بندی می شود. یک مقایسه از مصرف هر فرد در کشورهای صنعتی و در حال توسعه، نشان دهنده یک پتانسیل بسیار عظیم برای مصرف کاغذ است. در حالی که درسال ۱۹۹۷ در آلمان به ازای هر نفر حدود 196 كيلوگرم كاغذ مصرف شده و در اروپای غربی مقدار مصرف 184 کیلوگرم بوده است. به عنوان مقایسه مقدار مصرف در برزیل ۳۹، در چین ۲۷ و در روسیه کمی بیشتر از 14 کیلوگرم کاغذ به ازای هر نفر بوده است. بنابر برآوردهای فاائو (FA0)، مصرف سالیانه کاغذ در جهان تا سال 2010، 3 درصد افزایش خواهد یافت و در این میان کاغذهای چاپ شده سهم مهمی از این افزایش را به خود اختصاص می دهند.

سیستم تولید یکپارچه و منظم، نیازمند مراعات بسته بندي و چاب با کیفیت مرغوب و به موقع می باشد.

صاحبان کالاهایی که به کیفیت می اندیشند به بسته بندی یا ظاهر خوب، آراسته با جنسیت مستحکم و مقاوم، نظر مثبتی داشته اند. در یک نظر کلی برخی از چاپخانه ها سفارشات چند شرکت بزرگ را انجام می دهند و ددر سیر صعودی، تولید سفارشات چاپ رو به افزایش خواهد بود و چاپخانه هایی که توانایی انجام کیفیت برتر با راندمان بالا را دارند سهم خوبی خواهند داشت.

خط

خط یکی از عوامل مهم در طراحی بسته بندی است. لذا تنوع بسیار خطوط و حروف لاتین، طراحی روی بسته را مشکل می کند، بعضی از طراحان به استفاده از خطوط خاصی عادت کرده اند. در حالی که در طراحی روی بسته ها باید با توجه به خصوصیات مشتری مورد نظر، ابداعات جدیدی صورت گیرد.

متن چاپ شده روی بسته ها و برچسب ها معمولا به عنوان نوشتار روی جعبه نامیده می شود و نقش مهمی در انتقال پیام از کالا به مصرف کننده دارد. به منظور تأثیر بیشتر برای توجه به کالا در قفسه خرده فروشی ها، نوشتار مزبور باید به آسانی دیده و درک شود و مصرف کننده بتواند طی چند ثانیه به طبیعت و ماهیت کالا و چگونگی استفاده و نگهداری آن پی ببرد.

قوانین و مقررات مختلف ملی، قواعد معینی درباره محتوای متن و چگونگی استفاده از آن را روی بسته یا برچسب وضع می کنند. به علاوه در تعداد زیادی کشورها مقررات اختیاری در مورد ضوابط اجرایی و همین طور رویه های تجاری غیر رسمی وجود دارد که یک صادرکننده باید کاملاً به آنها توجه کند. برخی از نیازمندی های عمومی اطلاعات کالا به شرح زیر است:

-کشور مبدأ؛

- نام تولیدکننده و نشانی؛

- نام کالا، کیفیت درجه، مدل، اندازه و غيره ؛

- تركيب محمول، محتويات، افزودنی ها و غيره؛

- برای اقلام غذایی، ارزش غذایی آنها؛

- تعداد کالا در بسته، بیان کننده تعداد کالایی است که در کشور هدف مورد استفاده قرار گرفته و تعداد خدمات پس از فروش و غیره ارائه شده است؛

- اطلاعات در مورد تاریخ تولید و پایان مصرف، ضمانت تولید کننده و غیره؛

با توجه به نوع محصول، تعریف کالا با علائم و نشانه ها (قلم و رسم الخط های مختلف) می تواند در پاره ای از اوقات به عنوان سیمای تبلیغاتی - ترویجی به کار برده شود. به این ترتیب این قبیل متن ها باید روشن باشد، به آسانی خوانده شوند و به طور واضح دیده شوند. نرم افزارها و سخت افزارهایی که امروزه برای واژه پردازی و نشر رایانه ای موجود است موجب شده که مشکلات مربوط (به تایپ بد) کم و بیش کاهش یابد.

خطوط روی بسته باید بتواند شناخت جامعی از سوابق تولید محصول ارائه کند. هر نوع بسته بندی بکلی نوع خامی از خط را طلب می کند. در طراحی روی بسته، برای گروه مصرف کننده هدف را باید مشخص کرد. به طور مثال معمولاً بچه ها خط درشت را می پسندند.

در یک بسته بندی باید ملاحظات بازاریابی را در مقایسه با محصول مشابه در نظر گرفت. به خصوص مطالعه وضعیت رقبا باعث موقعیت یابی مناسب محصول در بازار خواهد شد.

به همین دلیل خصوصیات بسته بندی باید با برنامه های تبلیغاتی و استراتژی شرکت ها و برنامه ریزان در زمینه صادرات هماهنگ باشد.

برچسب

جهت اطمینان، بسته ها باید هنگام تحویل و جابه جایی به طور صحیح علامت گذاری شوند. علامت گذاری، همه کسانی را که در جابه جا بی کالا نقش دارند، راهنمایی می کنند.

تولید کنندگان برای عرضه کالاهای خود نیاز به تهیه برچسب دارند. برچسب كالا می تواند از تکه های کوچک کاغذ چسبیده به کالا تا نمودارهای پیچیده ای که قسمتی از بسته بندی کالا است؛ متغیر باشد. برچسب ها حاوی علامت تجاری کالا یا اطلاعات متنوع تری می باشند. در مواردی نیز حتی اگر فروشنده ای تمایل به استفاده از برچسب ساده داشته باشد. ممکن است قانون او را ملزم نماید تا از اطلاعات بیشتری استفاده کند. برچسب ها وظایف مختلفی بر عهده دارند و این فروشنده است که باید درباره نقشی که برای برچسب قائل می شود، تصمیم بگیرد. هرچسب باید حداقل سبب شناسایی کالا با علامت تجاری آن شود. ممکن است وظیفه درجه بندی کالا به برچسب واگذار شود. برچسب ممکن است مواردی را درباره کالا شرح دهد. اهم این موارد عبارتند از:

- نام سازنده؛

- محل ساخت؛

- زمان ساخت؛

- محتویات و نحوه استفاده ایمن و سرانجام این که ممکن است با استفاده از طرح های زیبا وضیفه تبلیغ كالا به برچسب محول شده باشد.

همچنین استفاده از برچشب مستلزم رعایت ملاحظات قانونی است. بعضی برچسب ها سبب گمراهی مشتریان می شوند. بعضی از آنها به درستی گویای اجزای مهم تشکیل دهنده کالا نیستند یا فاقد پیش آگاهی های لازم درباره رعایت اصولی ایمنی هستند. کلیه علائم باید از نظر بین المللی، بدون توجه به زبان محلی به آسانی در معرض دید و واجد خصوميات زیر باشند:

- قانونی بودن؛

- بادوام؛

- قابلیت رؤیت؛

- گويا و فصیح بودن.

در برچسب از مواد مختلفی استفاده می شود مانند کاغذ، مقوا، فیلم های پلاستیکی و فويل های لمینیت شده و لفاف های متالایز که به خاطر حالت جذابی که ایجاد می کنند، بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. دو نوع اصلی برچسب وجود دارد؛ یکی جلا از بسته که بعداً به آن الصاق می شود و نوع دیگر هنگام تولید بسته و همراه آن ايجاد می شود.

به طور کلی بسته بندی علاوه بر نقش اصلی در حفاظت از ماده غذایی در برابر عوامل فیزیکی و شیمیایی، نقش مهمی در بازاریابی و تبلیغ و فروش محصول دارد. تولید کننده باید دقت بیشتری در انتخاب بسته داشته باشد در بازار رقابتی دچار مشکل نشود.

فرهنگ بسته بندی

به دلیل وجود مصرف است که تولید جریان یافته و رشد پیدا می کند. در واقع رأی و نظر مصرف کننده است که به تولید کننده می گوید چه کالایی را تولید کن تا من خریدارش باشم. بنابراین احترام به مصرف کننده اصل موضوع در مسئله بسته بندی است. احترام به مصرف کننده دارای مفاهیم گوناگونی است که نخستین و مهم ترين آن فراهم آوردن زمینه مناسب برای راحت مصرف کردن است. در این مورد، الگوی مصرف دو خانواده را در دو نقطه کاملاً متفاوت به لحاظ شرایط اقلیمی و جغرافیایی می توان در نظر گرفت. خانواده ای که فرضاً در جنوب کشور زندگی می کند، طبیعی است که به دلیل محدودیت در نگهداری و مصرف کالا، قابل قیاس با خانواده ای که در آذربایجان زندگی می کند و نیاز کمتری به یخچال دارد، به نیست. با در نظر گرفتن این تفاوت ها است که می توان فهمید، نوع بسته بندی از چه اهمیتی برخوردار می باشد. روشن است که در برخورد کارشناسی برای جنوب کشور بسته بندی کوچک و برای آذربایجان بسته بندی بزرگتر توصیه خواهد شد.

مسئله بعدي نگهداری کالاست. بسته بندی باید به گونه ای انتخاب شود که موجب دوام بیشتر کالا باشد، یک وسیله الکتریکی حساس را در یک بسته بندی مقوایی و معمولی قرار دادن و آن را روی زمین کشاندن و با غلتاندن، به معنی از بین بردن آن کالا است. چنین بسته بندی مسلماً احترام به مصرف کننده نیست.

نمونه چنین برخوردی را در مورد برخی کالاهای تولیدی از جمله کالاهای مورد مصرف و مورد نیاز کودکان، فراوان می توان دید.

امکان حمل و نقل راحت كالا  مسئله بعدی در بسته بندی است. بسته بندی را نباید و نمی توان به گونه ای انتخاب کرد که مصرف کننده در جابه جایی آن با دشواری مواجه شود.

نکته مهم دیگر دوام کالا در بسته بندی است. کالا باید در طول زمانی که برای آن تعریف شده است، در بسته بندی دوام بیاورد. وقتی بیسکویت، بسته بندی شده و با قید تاریخ مصرف به بازار عرضه می شود، باید تا پایان تاریخ مصرف (مثلا شش ماه) دوام آورده و فاسد شود.

البته مسئله مهم "ایجاد رغبت در مصرف کننده" را نباید فراموش کرد. ظاهر بسته بندی در مصرف کننده ایجاد نوعی رغبت و کشش می کشد. ظاهر بسته بندی نیز ترکیبی زیبا و هماهنگ از رنگ، طراحی و فرم است. نکته مهم دیگر در اصول بسته بندی "راهنمایی به مصرف" است.

بسته بندی مناسب باید بتواند به مصرف کننده در مورد روش استفاده از کالا رهنمود بدهد و این نکته اساسی را روشن سازد که مصرف کالای مورد نظر تا چه حد می تواند به راحتي، آرامش، آسایش و سلامتی کمک کند.

اگر بسته بندی در القای این گونه مفاهيم موفق نباشد به معنی این است که کار و تلاش تولیدکننده بیهوده بوده است. بسته بندی مناسب در وهله اول باید بهترین پیام را به مصرف کننده برساند و خود را به درستی معرفی کند.

مسئله مهم دیگر "تأمین بهداشت و پاکیزگی برای مصرف کننده" است. با توجه به این که بی توجهی در این زمینه، عوارضی را به جامعه و مصرف کننده نیز منتقل می سازد.

"باور فرهنگی" را نیز نباید از نظر دور داشت. شناخت فرهنگ های گوناگون و بازتاب آن در بسته بندی، اصلی مهم در کار تولید و عرضه کالا است. باید به خوبی و درستی دریافت که چه فرهنگی تمایل و کششي به چه نوع بسته بندی دارد و سپس بر اساس آن عمل کرد.

أخرين مسئله ایجاد هویت برای کالا است. برای نمونه، نوع بسته بندی خوب یک نوشیدنی، برای آن نوع نوشیدنی ایجاد هویت می کند، چرا که نوشیدنی بر این بسته بندي لطمه نمی خورد، غیر بهداشتی نیست، مصرف کننده را ترغیب به خریدن می کند، حمل و نقلش آسان است و به مصرف کننده الهام می دهد که درون این ظرف، چیست و در نهایت با بهره گیری از همین هویت، میزان فروش و مصرف خود را بالا و بالاتر می برد.

همه مسایل گفته شده حول محور "احترام به نیاز و فرهنگ مصرف کننده" دور می زند و نتیجه آن چیزی جز موفقیت عرضه و فروش کالای تولیدی در بازار داخلی و خارجی نخواهد بود.

به این ترتیب تفاوت های فرهنگی نیز مانع موفقیت یک کالا در نقاط مختلف داخل و خارج کشور نخواهد بود، چرا که فرم و نوع بسته بندی متناسب با هر بازار مصرف، تفاوت می کند.

فرهنگ بسته بندی و محیط زیست

پر واضح است که طبقه بندی و تنظیم الگوی مصرف با استفاده از ابزار بسته بندی باعث گسترش تبعات خوب و بد آن نیز خواهد شد، این همه مواد پلاستیک ، کاغذ، شیشه و فلز را که در بسته بندی مورد استفاده قرار می گیرد. باید به کجا ریخت؟

قوطی های جدید نوشابه که امروزه در تمام دنیا استفاده مي شوند تا هفتاد درصد قابل بازیافت هستند. این یک نظام زیست محیطی سالم برنامه ریزی شده است که با بازیافت مناسب ضایعات بسته بندی باعث پایین آمدن هزینه های بسته بندی می شود؛

موضوعی که بسیاری از مهاجمان فناوری به آن اندیشیده اند. اغلب شرکت های سازنده قوطی های فلزی یکبار مصرف، قیمت قوطی های خود را با توجه به بازیافت مواد موجود در قوطی ها تعیین می کنند. این یک زنجیره منظم و برنامه ریزی شده است که اگر یک حلقه مفقوده داشته باشد انرژی جریان یافته از آنجا به هدر خواهد رفت و پلاستیک از جمله موادی است که بارها قابل بازیافت بوده و می توان پس از هر مرحله بازیافت، آن را با دلایل دیگری مورد استفاده قرار داد.

شوراهای شهر و استان با مشارکت کارخانه های منطقه خود می توانند دست اندرکاران صنایع بازیافت شده با قدری تفكر و يافتن مراکز تجمع طیفی زباله به تفکیک آنها پرداخته و حتی خوراک  بعضی صنایع منطقه خود را فراهم کنند. سطل های مخصوص تفکیک زباله و استفاده از ابزارهای فشرده سازی زباله های تفکیک شده که فواصل زمانی جمع آوری زباله را طولانی تر می کند امکان مناسبی برای بازیافت ایجاد می نماید. پارک ها، سینماها، رستوران ها، فروشگاه های بزرگ و سایر مراکز تجمع، مکان های خوبی برای به کارگیری ابزار تفکیک و فشرده سازی زباله است.

برای سفارش جعبه های سبز و تجدید پذیر که به محیط زیست آسیب نمی رسانند با ما در باماچاپ تماس بگیرید.

2 - 1- طراحی و اصول بسته بندی

طرح، نقش، تصویر و تصویرسازی های مخصوص بسته بندی یکی از عوامل تأثیرگذار در طراحی گرافیک بسته می باشد. نقش مطرح و تصویر را در بسته بندی می توان به کاتالیزوری جهت کمک به نجسم و فهم محتویات درونی بسته تشبیه کرد. طرح وتصویر در کنار فرم، ساختار، لوگو و رنگ در ساختن شخصیت بسته به ایفای نقش پرداخته و طرح بسته را کامل می کند.

برای کالاهای مختلف، بسته های متفاوت با جنس های مختلف ارائه شده است. قوطی های فلزی، ظروف پلاستیکی، ظروف شیشه ای و بسته های مقوایی از نمونه های بارز این بسته های متفاوت می باشد.

در برخی بسته ها مانند قوطى فلزی و یا بسته های مقوایی، محتویات داخل بسته مشخص نیست و خریدار کالا جنس دلخواه را نمی تواند ببیند. اینجاست که طرح با داشتن تصویر و نقشی مناسب از محتویات داخل بسته می تواند اعتماد مشتری را به خود جلب نماید. البته این عکس ها و تصاویر به صورت شیوه های مختلفی در طراحی بسته بندی استفاده می شود. گاهی با توجه به مخاطب بسته بندی، لازم است از تصاویر و نقوش کمکی استفاده نمود.

گاهی بسته احتیاج به یک شخميت تصویرسازی شده دارد و گاهی نیز تصاویر واقعی از محتویات داخل بسته، نقش مؤثرتری خواهد داشت.

انتخاب هر کدام از گزینه ها با تحقیق روی گروه سنی مخاطب و شناخت نیاز بازار انجام پذیر می باشد. یک بسته بندی موفق با داشتن طرح با تصاویر مناسب با آن می تواند در بازار موفق تر از سایر رقبا باشد یا شاید نداشتن طرح و تصویر و وجود فضاهای خالی، کار طرح و تصویر را انجام دهد؛ اما در بسته بندی مواد غذایی دارا بودن تصویر به صورت یک نیاز درآمده است و تصاویر زیبا و رنگین، چشم های مخاطین را به سوی خود جلب می نمایند. حتی دارا بودن عكس، باعث انگیزش و تحریک در اشتها می گردد و شخص برا وسوسه می کند تا کالای مورد نظر را حتی برای یک بار خریداری نماید.

2 - ۱ - 1 - عوامل مهم در خرید بسته توسط مصرف کننده

1) جلب توجه بسته بندی

جلب توجه مصرف کننده ناشی از تحریک بالای ۳۳ درصد است و یکی از دلایل خرید کالا توسط مصرف کننده ای که از پیش تصمیم به خرید کالا را نداشته، اینست که:

الف- کاملاً نمایان و آشکار بوده و تحریک خاصی را برای خریدار ایجاد می کند. در غیر این صورت ممکن است به مارک مشابه مراجعه نماید.

ب- در حد امکان پیامی جدید و بی سابقه داشته باشد.

۲) به یاد ماندن بسته بندی

به یاد ماندن بسته تا برای خریدهای مکرر بعدی مد نظر قرار بگیرد. در برابر تعداد کالاهای زیاد، مصرف کننده کالایی را انتخاب می کند که از قبل با آن آشناست و می توان از رنگ، فرم سه بعدی با تصاویر مؤثر در طرح، کمک گرفت و کشش بعدي را تشدید کرد.

۳) ارتباط برقرار کردن بسته بندی

ارتباط برقرار کردن با کالای درون بسته، یعنی کالای درون بسته و کاربرد آن چیست؟

4) کالا در چه بازاری عرضه می شود

کالا در چه بازاری عرضه می شود، مخاطبین چه کسانی هستند و محصولات رقبا چیست؟ تنها زمانی از موفقیت یک بسته بندی در فروش کالا می توان مطمئن شد که بازار عرضه و مخاطبین خاص آن در جایگاه رقبا شناسایی شوند.

وظیفه طراح، ابتدا بازاریابی می باشد و طرح باید به گونه ای ارایه شود که در سه زمینه اقتصادی، حفاظتی و تبلیغاتی توجیه شده باشد. وی با پشتوانه دانش فنی باید بسته بندی منحصر به فرد و زیبایی بیافریند تا به فروش کمک نماید و قابل تولید با ماشین آلات بسته بندی بوده و مقرون به صرفه باشد.

طراح باید به عرف، عادات خرید مصرف کنندگان و تمایلات آینده بازار توجه نماید و مباحث روانشناسی اجتماعی مصرف و ارگونومی را مد نظر قرار دهد. طراح باید شناخت کامل از خریداران داشته باشد؛ به عنوان مثال رنگ قرمز رنگ جوان و پرطرفداری است ولی ممکن است مثلاً در یک کشور اروپایی طرفدار زیادی نداشته باشد یا استفاده از یک رنگ مناسب جهت جلب افراد پیر، جوان، روستانشین، زن و مرد مؤثر باشد. با استفاده از رنگ، طراح می تواند روی دستگاه عصبی و گوارش انسان ها تاثیر گذارد یا کالا را بزرگتر، کوچکتر و برای او جلوه نماید. برای استفاده از رنگ در تبلیغات باید نکات زیر را مد نظر قرار داد:

الف: مشخص نمودن نوع کالا و استفاده از رنگ مناسب جهت ایجاد انگیزه خرید، ایجاد جلوه بصری لازم، جلب توجه مصرف کننده و تحریک او در خرید باشد؛ به عنوان مثال استفاده از رنگ قرمز یا نارنجی برای بسته بندی مواد غذایی، استفاده از رنگ سفید جهت بسته بندی لوازم بهداشتی و آرایشی و ...؛

ب: با مشخص نمودن نوع مصرف کننده اعم از پیر، چوان، بچه و غیره به عنوان مثال کودکان را به وسیله رنگ قرمز، رنگ های شاد و تنوع رنگی مناسب می توان جلب نمود در حالی که افراد مسن رنگ های پخته را بیشتر می پسندند؛

ج: تمایل به بزرگتر یا کوچک تر نشان دادن بسته بندی با استفاده از رنگ ها. با این ترفند می توان بسته را بزرگتر یا کوچکتر جلوه گر نمود. رنگ های روشن معمولاً بسته بندی را بزرگتر و رنگ های تیره کوچک تر نشان می دهند، خط های افقی در روی بسته، بسته بندی را عریض تر و خط های عمودی بسته را باریک تر نشان می دهند؛

د: مشخص نمودن عرف منطقه ای که کالا در آن باید به فروش برسد؛ به عنوان مثال عدم استفاده از رنگ سفید در بسته های ارسالی به کشور چین که در آنها رنگ سفید رنگ عزاداری می باشد یا استفاده از رنگ سبز برای کشورهای مسلمان و غیره؛

وقتی بازار های جدیدی جستجو می شود، برای مثال کشورهایی با فاصله دورتر، مرطوب تر، گرم یا سردتر برای انتخاب مواد اولیه بسته بندی باید شرایط جوی رعایت شود. برای مثال یک دهانه پلی اتیلنی قابل انعطاف روی یک طرح جدید بطری روغن بسیار خوب عمل می کند اما در وضعیت خیلی سرد تر نظیر زمستان کشورهای اسکاندیناوی خرد می شود.

نیاز برای تطیق ظرف و مظروف یک ضرورت روشن می باشد و در عین حال اطمینان از آن ممکن است یک مسئله حیائی باشد. عرضه کنندگان می توانند اطلاعاتی در مورد تطبيق خصوصیات شیمیایی اکثر مواد مهیا نمایند؛ اما این امکان برای محصولات مرکب و پیچیده ممکن نیست. اگر تردیدهایی وجود داشته باشد. ممکن است به آزمون هایی نیاز باشد و این مرحله باید به برنامه زمان بندی ارائه محصول افزوده شود. بعضی محصولات ممكن است تأثیری نامناسب بر استحکام بسته بندی بگذارند. بطری های پلی اتیلنی حاوی روغن با محصولات پایه حلال در اثر نفوذ و مهاجرت روغن از دیواره بسته تغير شكل تدریجی پیدا می کنند.

تمام بسته بندی ها از لحظه پر شدن تا از بین رفتن در معرض آسیب های جابه جایی قرار دارند. هر شکل بسته بندی بهبود یافته یا جديد، نیاز به ارزیابی و سازگاری آن با سیستم توزيع دارد. این ارزیابی با استفاده از بسته هایی که به طور نمونه تولید شده و در جریان توزیع معمولی قرار می گیرند یا با آزمایش هایی شبیه به حمل ونقل واقعی انجام می شود. به هر صورت ممکن است یک مشکل در همان مراحل ابتدایی تولید بسته وجود داشته باشد که بر روی خط تولید نهایی نیز اثر بگذارد.

اغلب پیش تولیدات (نمونه ها) کیفیت نهایی بسته های تولید شده را ندارند و اگر هم کسی در انتظار تولید بسته ها بنشیند دیگر برای تنظیم تولید بسیار دیر خواهد بود. طراح باید از نظارت خود برای تولید یک بسته مناسب که بعدأ بتواند به وسیله آزمایش نیز تأیید شود، استفاده کند. در اینجا امکان تعديل و تنظيم وزن بسته وجود دارد؛ اما آزادی عمل کمی برای تغییر باقی خواهد ماند. افزایش وزن بسته نیز هزینه بسته را افزایش می دهد. معمولاً زمانی که طراحان با چنین وضعیتی روبرو می شوند با استفاده از خصوصیات ویژه ی بالاتر از آنچه که مورد نیاز است، ضریب اطمینان را بالا می برند. بعد آنها خواهند توانست در پرتو تجربه، ویژگی های مورد نظر را به سطح پایین تری تنزل داده و بدین ترتیب از هزينه ها بکاهند.

۲ - ۱ - ۲ - روش های تبلیغ کالای بسته بندی شده

تبلیغات بیشتر با استفاده از رنگ، نام، شکل، وزن، ابعاد، عرف، رسانه های گروهی و سایر روش های ابتکاری صورت می گیرد. هدف از تبلیغات این است که مصرف کننده ترغیب به خريد شود؛ یعنی ابتدا مصرف کننده را از وجود محصول مطلع نماید و به تدریج مورد قبول او واقع شود و گاه مردم را تحریک و وادار به خرید کالا نماید تا از بین کالاهای مشابه دیگر آن را برگزیند، همچنین در پاره ای از موارد سبب افزایش میزان مصرف شود. به جز طراحی خود بسته، راه های معمولی تبلیغات به شرح زیر می باشد:

- آگهی مستقیم: چاپ آگهی دستی، چاپ روی بسته، نامه پستی، کارت و ...؛

- نشریات، روزنامه، مجله و ...؛

- تابلوها و وسایل ثابت نصبی: در جاده، اتوبوس، فرودگاه و ...؛

- ایستگاه های فرستنده: رادیو، تلویزیون، ویدئو، ماهواره و نمایش فیلم؛

- مراکز خرید و وسایل دیگر: نظير دفاتر راهنمایی

- و سایر وسایل ابتکاری.

۳ - ۱ - ۲ - دلایل عدم مقبولیت بسته

طرح های ساده، صریح و عینی که هویت کالا را به نمایش می گذارند ارجحیت بیشتری دارند. تنوع بسته بندی نیز می تواند از عوامل مهم تبلیغات باشد، به این ترتیب که انسان ها به دلیل تنوع طلبی، محصولات جدیدی را که قبلاً مصرف نکرده اند، امتحان می نمایند ولی شرکت های بزرگ و معروف کمتر این کار را می کنند. کالاهای معروف در صورت لزوم به تغییر بسته بندی، این عمل را به مرور انجام مي دهند چرا که تغيیر ناگهانی شکل، رنگ و سایر ویژگی های بسته بندی سبب می شود تا مصرف کنند کالا را گم نماید.

با وجود تبلیغات، رنگ مناسب و سایر عوامل مطلوب. ممکن است یک بسته باز هم مورد توجه قرار نگیرد، دلایل آن به شرح ذیل می باشد:

۱) مشکلات مؤسسه نظیر کافی نبودن حمایت تبلیغاتی و دلایل خارج از مؤسسه؛

۲) عرضه بسته بندی رقیب، هم زمان با تغییر بسته بندی فعلی شرکت و مناسب تر بودن کالای رقیب؛

۳) تغییر اساسی و قابل پیش بینی در عادات مصرف؛

4) تغییر کلی و ناگهانی یک بسته بندی متعلق به یک شرکت معروف.

3-1 اصول بسته بندی

می توان از اصول اساسی و لازم که باید در بسته بندی محصولات به طور عمومی و کلی رعایت کرد به موارد زیر اشاره داشت:

1. اقتصادی بودن: طراح بسته بندی باید با توجه به توان اقتصادی مصرف کنندگان و قیمت اصلی کالا بسته بندی را طراحی کند. وی علاوه بر در ک قوی از حجم و فرم باید گرافیست قابلی نیز باشد و در مورد فناوری تولید و موارد استفاده در صنعت بسته بندی نیز آگاهی اقتصادی کامل داشته باشد زیرا این آگاهی باعث ارایه طرح های عملی و اقتصادی و ابتکاری خواهد شد.
2. اطلاع رسانی: در حقیقت بسته نقش فروشنده محتوای خود را ایفا می کند، بدین منظور بسته باید بتواند ماهیت محتوای خود و روش استفاده از آن را تشریح کند، همچنین باید دقیقاً نشانگر کیفیت کالا و گسترش دهنده شهرت تولیدکننده باشد.
3. بهداشت: بسته بندی باید طوری باشد که کالا را سالم نگه دارد و رعایت مسایل بهداشتی، به طور کامل در آن انجام شده باشد.
4. حفاظت: اگر کالا در اثر فشار یا تکان در هنگام حمل و انبار کردن معیوب و ضایع می گرددف بسته بندی باید توان حفاظت و جلوگیری از تخریب ها را داشته باشد.
5. سهولت حمل و ذخیره سازی: در وسایل نقلیه به راحتی جای گیرد و حداقل فضا را اشغال کند و همچنین انسان بتواند شخصاً و به راحتی ان را حمل کرده و همراه خود ببرد. اگر محتوی بسته با یک بار مصرف تمام نشود باید ترتیبی اتخاذ شود که مابقی در همان بسته به راحتی حفاظت و ذخیره گردد و نیاز به ظرف دیگری نباشد. حتی بسته بندی باید این توانایی را داشته باشد که کالا را در حالت اولیه برای مدت هر چه طولانی تر حفظ نماید.
6. تبلیغ: شکل ظاهر کالا باید در تبلیغات کالا نشان داده شود و در بسته باید رعایت سهولت انجام تبلیغ مدنظر گرفته شود.
7. سهولت مصرف کننده: بسته بندی باید به گونه ای باشد که مصرف کننده بتواند به راحتی از محصول استفاده کند. فرم باز کردن در، ایمنی مصرف، تقسیم کردن محصول، استفاده دوباره از بسته، سهولت حمل و غیره از جمله موارد مهم می باشد.

تحولات از طریق جوامع نوظهور

تاریخچه ی طراحی بسته بندی تبدیل به عاملی برای ارتباط بصری با محتویات محصول شد. این چشم انداز تاریخی دورنمایی را از بررسی تأثیر پیشرفت تمدن، رشد تجارت میان مردم اكتشاف ها، نوآوری های بشر، اختراعات تکنولوژیک و حوادث بی شمار جهانی که کمک به تکامل طراحی بسته بندی نموده است را ارانه می نماید. ماقبل تاریخ، طراحی بسته بندی با نیاز مردم به اموال و دارایی ها آغاز گردید. هشت هزار سال قبل از میلاد از مواد طبیعی مانند علف بافته شده، پارچه، پوست، برگ، پوسته، سفال، خاک رس و ظروف برای نگهداری کالاها استفاده می شد. خربزه ی توخالی و مثانه ی حیوانات به عنوان پیشگامان بطری های شیشه ای و پوست حیوانات و برگ پیشگامان پاکت های کاغذی و بسته بندی های پلاستیکی بودند.

ایده های تجارت بین تمدن های اولیه شکل گرفت. محصولات طبیعی برای مصارف گوناگون برداشت می شدند و دیگر محصولات به عنوان محصولات جوامع خاص معرفی می شدند. از طرفی با سفر کردن مردم به دور دنیا، تقاضا برای کالاهایی که در جاهای خاصی ساخته می شدند هم به وجود آمد، با ارتقای فرهنگ ها و کمتر شدن عشایر، تجارت کالا به سمت اقتصاد، علم توزیع و مصرف کالا پیش رفت.

سرمایه داری در گذر سال ها

در هر دو اصل سرمایه داری و اقتصاد، شیء (جسم) واحد پایه ی ارزش است. جوامع سرمایه داری با تکیه بر ایجاد فرهنگ مصرفی که در آن جامعه بیشترین چیزهایی که مصرف می کند را خود تولید نمی کند شبیه به اوایل مکتب مرکانتیلیسم (مکتب بازاربست گرایی (Mercantilism) از قرن شانزدهم تا نیمه قرن هجدهم رواج داشت و بیشترین سهم را در ایجاد خصلت تهاجمی خصومت، رقابت و استعمار در نظام اقتصادی سرمایه داری داشت. نظریات مکتب مرکانتیلیسم اگر چه متناسب با رونق تجارت و اهمیت روزافزون مبادلات بین المللی شکل گرفته است اما به نوبه ی خود در تکامل نظام اقتصادی سرمایه داری تجاری و حتی ایجاد زمینه برای پیدایش نظام اقتصادی سرمایه داری صنعتی نقشی در خور توجه داشت.) است. اساساً سرمایه داری براساس توزیع محصولات و انتقال آن ها از جایی به جای دیگر است. در جوامع توسعه یافته مردم دیگر با کسانی که اشياء را تولید می کنند در تعامل نیستند بلکه رابطه ی اصلی با خود محصول است و در اینجاست که ارزش محصول بالا می رود.

مصرف کنندگان خود را با آن چه خریداری می کنند تعریف می کنند، نه آنچه که تولید می کنند. با نگاهی به قرون وسطی، اولین اشکال از جامعه ی تجاری در چين، رم و خاورمیانه، توزیع کالا با هدف دستیابی به سود بوده است. همچنان که مردم راه های خود را در جهان می ساختند و اجناس به مسیرهای دورتری ارسال می شدند نیاز به کشتی های بیشتری برای حمل اجناس بود. صنعت رو به رشد نوشیدنی ها نشان می دهد که مبادله نه تنها توسط معامله گران از روستا به روستا بلکه توسط همسایگان و فراتر از آن نیز صورت می گرفته است. مسير تجاری جاده ی ابریشم بین آسیا و اروپا این امکان را فراهم می کرد که کالاها از یک طرف به طرف دیگر تحویل داده شوند. این مسیر همچنین محل تلاقی فرهنگ ها و مذاهب و انواع محصولات بود. از سال ۷۵۰ زمزمه های استفاده از بطری ها و قوطی های سفالی آغاز شد. صنعتگران ماهر صنایع دستی ظروف تزئینی و سرامیکی و عود و عطر و دیگر لوازم تزیینی را ارائه دادند.

تحولات اجتماعی با قدرت های مذهبی و اقتصادی برای کنترل تمدن های جهان با یکدیگر به رقابت می پرداختند که از جمله می توان از جنگ های صلیبی نام برد (۱۲۹۱۰۹۶) که موجب توسعه ی مسیرهای تجاری میان شرقی و غرب شد. صلیبیون همراه خود عطر، ادویه جات ترشی جات و سایر محصولات عجیب و خوبی را آوردند که محرک رشد اقتصادی بودند و نیاز به تنوع وسیعی از بسته بندی به وجود آمد و این محصولات تجاری به آرامی جایگزین ظروف طبیعی شدند.

تاریخ نگارش

همان طور که می دانیم تجارت طراحی بسته بندی باعث شده است که محصولات از طریق بصری شناسایی شوند. علائم سومری با پیکتوگراف ها ارتباطات را برای انتقال پیام از زبان گفتاری به زبان نوشتاری فعال می کنند.

سیر تکامل این تصاویر به علائم هجایی توسط بسیاری از فرهنگ ها برای مدت تقریباً دوهزار سال استفاده می شده است. با رشد فنیقی ها از علامت (نماد) تک صدایی، الفبای بصری برای تکامل زبان های نوشتاری استفاده شد. علائم اولیه به عنوان پیشگامان علائم تجاری و نام های تجاری بودند. سیر تکامل این علائم از مرحله ی نیاز، تمایل با ایجاد یک هویت، سه راه را طی می کند:

هویت اجتماعی: چه کسی است؟

مالکیت: چه کسی صاحب آن است؟

خاستگاه: چه کسی آن را ساخته است؟

در حدود ۸۰۰ سال تحولات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی به طور چشم گیری تاریخ را تغییر داده است. رده های تجاری در قرون دوازده و سیزده به عنوان یک گروه اجتماعی و اقتصادی سیر حرکت محصول از یک مکان به مکان دیگر را انجام می دهند. خرید و فروش کالا راهی برای ادامه ی حیات است که به تولید محصول و کشاورزی ترجیح داده می شود. با آمدن مقوله ی تجارت علاقه برای ارتباط با خارج و تقاضا برای کالا از مکان های دورتر نیز افزایش یافته است. با نوشتن کلمات روی کاغذ راهی برای چاپ مدرن باز شد.

چاپ

تصور می شود که چاپ، اولین بار در چین و در چاپخانه های چوبی، ۳۰۵ سال قبل از میلاد مسیح و خاک رس متحرک سال ۱۰۴۱ اختراع شده است. در سال 1200 آهن در بوهیما و سراسر اروپا گسترش یافت. در سال ۱4۵۰ یوهانس گوتنبرگ با اختراع ماشین چاپ به اعتبار رسید. این دستگاه کارآمد با حروف چوبی یا فلزی متحرک و قابل تعویض فن آوری کاغذ و مرکب (مبتنی بر نقت) را برای چاپ کتاب به ارمغان آورد. دستگاه گوتنبرگ فقط یک اختراع نبود بلکه متمم تکنولوژی های توسعه یافته ی قرون قبل نیز بود. نوع متحرک آن کمک به کاهش قیمت و افزایش سريع تقاضا برای کاغذ و انقلاب در ارتباطات جمعی کرد.

آغاز ارتباط تصویری

با گذر از قرون وسطی به جهان مدرن و تولد دوباره ی دوره ی رنسانس مفهوم طراحی گرافیک ظهور می کند. نوآوری و ابتکار در طراحی کتاب به همراه خود تحولات دیگری از جمله تایپوگرافی، زیورآلات، طراحی و صفحه بندی و دیگر اشکال ارتباط بصری را آورد. در اواسط سال ۱۵۰۰، آندریاس برنات که صاحب یک کارخانه ی کاغذ بود برای اولین بار نام خود را روی بسته بندی محصولات چاپ کرد. این بسته بندی جزء اولین طراحی های بسته بندی به شمار می رود.

استفاده از تابلوهای تبلیغاتی در دو طرف ساختمان که قوانین و احکام دولتی روی آنها نوشته شده بود، نخستین اشکال تبلیغات بودند. کمی بعد تبلیغات به عنوان یک وسیله برای به تصویر کشیدن طراحی اولیه بسته بندی بود.

فروشندگان، تبليغ محصولات را با برچسب روی شیشه های دارو و یا تصویر روی پاکت های تنباکو (سيگار) انجام می دادند که این امر به عنوان یک تجربه ی بصری یکی از اجزای مهم فروش به شمار می رفت.

قوانین طراحی برخاسته از نیاز به برقراری ارتباطات بصری است و همچنین فرم های گرافیکی آمیخته با مواد و نیازهای زندگی روزمره است، با زیاد شدن کلاها و رشد تجارت نیاز به بسته بندی کالا برای محافظت نیز بیشتر شده است. در اصل ماهیت فیزیکی محصول و بسته بندی آن، پایه و اساس طراحی بسته بندی در دنیای امروز را مشخص می کند.

صنعتی کردن

قرن هجدهم در اروپا زمان گسترش تجارت با سرعت و همچنین توزیع گسترده تر ثروت از طبقه ی ثروتمندان به طبقه کارگر بود. پیشرفت فناوری چرخه ی تولید با افزایش جمعیت بالا رفت. افزایش تولید موجب شد که کالاهایی که بیشتر در دسترس بودند با هزینه های پایین تری ارائه شوند.

نگرانی برای بهداشت در جامعه ی بورژوایی در حال توسعه سبب به وجود آمدن دو فضا در خانه شد: توالت و حمام. بنابراین بازار محصولات بهداشت فردی گسترش یافت و همچنین طراحی بسته بندی برای صابون ها و مواد شوینده، لوکس بودن آن ها را منعکس می کرد.

دستمال توالت

دستمال توالت برای اولین بار در قرن چهاردهم در چین تولید شد. مصرف آن در داخل چین افزایش یافت و تمایل مردم برای رعایت بهداشت را بهبود بخشید. برای اولین بار در آمریکا، در سال ۱۸۵۷ نیویورکر جوزف گایتی سی دستمال بسته بندی شده ی مخصوص دستشویی را تولید کرد. این شرکت در نیوجرسی یک نوع دستمال دارویی تولید کرد که در آن از آلوئه ورا به عنوان یک ماده ی درمانی استفاده شده بود. شرکت این محصول را در بسته های ۵۰۰ تایی و هر ورق را ۵۰ سنت به فروش می رساند. نام جوزف گایتی روی هر ورق نیز چاپ شده بود. در سال ۱۸۸۰ شرکت اسکات بولین رول دستمال توالت را تولید کرد. اسکات رول های بزرگ را از کارخانه های مختلف تولید کاغذ خریداری می کرد و آن را به بسته های کوچک طبق سفارش مشتریان تبدیل می کرد. با بهتر شدن کسب و کار و موفقیت این شرکت روی محصولات خود تمرکز کرد. با این حال از آنجایی که کاغذ توالت تبدیل به موضوع حساسی برای مشتریان شده بود، اسکات نام برچسب والدورف را از هتل والدورف خریداری کرد و تولید محصول را با همین مارک ادامه داد. با رشد قابل قبول مصرف کنندگان، کمپانی، برند خود را به دستمال توالت اسکات در سال ۱۹۲۵ تغيیر نام داد. کلارک شرکت کاغذ اسكات را در سال ۱۹۹۵ خریداری کرد.

توسعه ی محصول برخورد نیازهای مشتریان را در یک جامعه ی شکوفا افزایش می دهد. طراحی بسته بندی برای محصولاتی مانند بطری، گلدان، انفيه، میوه، خردل، تنباکو، چای و ... هدف از تولید محصول را بیان می کند. نمادها به عنوان عناصر گرافیکی از اوان طراحی بسته بندی موجود بودند و کالاهای تولید شده با علامت مخصوص مشخص می شدند که از کدام خانواده هستند و مربوط به کدام منطقه اند. این نمادها امروزه به صورت مکرر در طراحی بسته بندی استفاده می شوند، به خصوص در بطری های نوشیدنی ها، طبقه بندی "حیات" برقراری ارتباط، نجابت، سنت و اعتماد نیز در نظر گرفته می شوند.

داستان چیواس

با این طیف وسیع که از چیواس استفاده می کردند، وب اسکارلت تصمیم گرفت از نام تجاری ای استفاده نماید که ارزش عاطفی محصول را منتقل کند. دو سری طرح روی بسته بندی صورت گرفته بود.

همان طور که فلیکس اسکارلت اظهار داشت، بسته بندی برای اولین بار توسط صنعتگران هرالدیک در بریتانیا انجام می گرفت. هدف از این امر برقراری ارتباط و درک واقعیت و تاریخ در جعبه ایست که به سادگی تزئین شده است. این ایده بیشتر در تولید سری دوم مورد توجه قرار گرفت و باید جنبه های بصری به گونه ای مورد توجه قرار می گرفت که مصرف کننده از جنبه های عاطفي منع استعمال مشروبات برخوردار باشد.

کلیدها (هرالدیک به معنی: کلید سنت پیتر، نماینده ی مدیریت خانواده، مالیکت، آموزش و پرورش) که از کلیدهای انبار تقطیر بودند و این طراحی ایده ی زمان، مراقبت و پیری را به ذهن مصرف کننده می رساند. هدف از این طراحی ترکیب یک تصویر مرتبط با احساسات، معنا و ریشه ی محصول بوده است.

در سال ۱۷۴۰، آمریکا به عنوان مستعمره بریتانیا کالاهای لوکس را از انگستان، فرانسه، هلند و آلمان برای جمعیت نسبتاً کمی وارد می کرد. این کشور در سال ۱۷۵۰ تنها یک میلیون نفر جمعیت داشت که تا سال ۱۸۱۰ به هفت میلیون نفر رسید. با این که نیمی از جمعیت آمریکا قادر به خواندن نبودند این ماجرا انگیزه ای را برای واردکنندگان به وجود آورد که نام و آدرس خود را روی محصولات بنویسند. از نه میلیون جمعیت انگلستان فقط هشتاد هزار نفر باسواد بودند که مصرف کنندگان را تشکیل می دادند. طراحی بسته بندی عمدتاً برای قشر بالادست جامعه انجام می شد. در اوایل سال ۱۸۰۰ با رشد جمعیت در آمریکا و اروپا، بشکه های چربی، جعبه ی کیسه های کنفی به طور فزاینده ای برای بسته بندی مورد استفاده قرار می گرفتند. با افزایش تقاضا برای کالای مصرفی تحولات در محصولات آلومینیومی، شیشه ای و کاغذ به منظور بسته بندی پدید آمد.

اختراع کیسه های کاغذی (پاکت های خرید)

برای اولین بار در سال ۱۸۵۲، فرانسيس وُل، اختراع دستگاه پاکت های کاغذی را به ثبت اتحادیه رساند. وی به همراه برادرش در سال ۱۸۶۹ به همراه دیگر تولیدکنندگان پاکت های کاغذی را تولید نمودند. یکی از کارمندان شرکت کلمبيا دستگاهی را اختراع کرد که می توانست کاغذ را به قطعات مربع شکل برابر تبدیل کند و پاکت هایی شبیه پاکت نامه تولید کند. پس از مبارزه برای گرفتن حق اختراع در سال ۱۸۷۰ این اختراع به نام وی ثبت گردید.

پس از آن اختراع وی به عنوان مادر پاکت های کاغذی نامیده شد. و در همان سال با تأسیس شرکت پاکت کاغذی شرقی و ثبت اختراع خود توانست چند ماشين صنعتی دیگر را نیز به ثبت برساند.

سه نوآوری مهم در آن زمان به وجود آمد"

• • اختراع دستگاه کاغذ
• • توسعه ی بسته بندی آمریکایی
• • کشف لیتوگرافی

اختراع دستگاه کاغذسازی در فرانسه در سال ۱۷۹۸ باعث شد که تولید کاغذ سریع تر و با قیمت کمتری انجام شود. اساس این ماشین به گونه ای بود که کاغذ را به طور نامحدود (یک سره) تولید می کرد و برای مرحله ی بعدی به یک قالب جداگانه نیاز بود. صنعت انبوه سازی کاغذ با ساخت دستگاه ساخت کاغذ در اروپا آغاز شد و در ایالات متحده امریکا اواسط ۱۸۰۰ روند مکانیزه کردن ساخت کاغذ به دنبال اختراع دستگاه تولید کاغذ آغاز شد و این ماجرا راه را برای دنیای کاغذ که تا پیش از آن برای نوشتن از آن استفاده می شد برای مصارف دیگر هم چون بسته بندی باز کند.

اولین جعبه ی مقوایی در انگلستان در سال ۱۸۱۷ (۲۰۰ سال پس از آنکه در چین اختراع شد) در پایان قرن نوزدهم به وجود آمد.

در سال ۱۸۳۹ بسته بندی مقوایی به وجود آمد و در طول ۱۰ سال تعداد زیادی از محصولات تولید شده به این روش بسته بندی می شدند.

کارتن در سال ۱۸۵۰ به عنوان یک بسته بندی ثانویه با دوام تر به نظر می رسید.

خصوصاً زمانی که همه اقلام در کشتی ها با هم بودند و در رقابت بین تولیدکنندگان برای بالا بردن سرعت تولید و کاهش هزینه های تولید بالا رفت.

رابرت گیر، یک چاپگر آمریکایی ساکن بروکلین اختراع و تولید بخش عمده ای از جعبه های مقوایی را در سال ۱۸۹۰ آغاز کرد. وقتی که به طور اتفاقی یک خط کش فلزی از جای اصلی خود در دستگاه خارج شد و روی مقوا رد انداخت، او متوجه شد که با تا زدن مقوا می تواند کارتن پیش ساخته بسازد.

در حدود سال ۱۹۰۰، کارتن های مقوایی جای جعبه های چوبی را برای بسته بندی های تجاری گرفتند. پس منشأ جعبه های مقوایی که امروزه می شناسیم هم در آمریکا هم در انگستان مربوط به سال های ۱۹۰۰ است. با رشد تجارت نه تنها نیاز به جعبه بلکه با توجه به محتویات جعبه ها نیاز به مهر و موم آنها نیز بود.

تولیدکنندگان باید محتاطانه تر از مصرف کنندگان مبلغ محصول را می گرفتند زیرا از نگرانی های خریداران این بود که آن ها ترجیح می دادند برای محصول واقعی هزینه بپردازند تا بسته بندی آن محصول. بنابراین تولیدکنندگان برچسب های حاوی قیمت را روی محصولات چسباندند تا مصرف کنندگان متوجه شوند که فقط برای وزن و مواد محصول پول نمی دهند. از اولین برچسب ها، برچسب های روی قوطی های چای بودند که حاوی اطلاعات مربوط به وزن و قیمت محصول بودند.

کارخانه ی کورن فلکس کلوگز اصلی از کارتن های مقوایی برای نگهداری دانه ها استفاده می کردند. روی کیسه ها (سلفون های مومی) که اطراف مقوا را پوشانده بودند نام تجاری و اطلاعات مربوط به محصول چاپ شده بود. بعدها لفاف کیسه ای به داخل کارتن منتقل شد. بسته بندی کلوگز تصویری واضح و روشن از درک قوی ساختار و عناصر بصری نام تجاری را می رساند.

برند (نام تجاری) اولیه

در سال ۱۸۰۰ اصطلاح نام تجاری با برند توسط تولیدکنندگان به تصویب رسید. این اصطلاح برگرفته از آهن داغی است که روی پوست دام می گذاشتند تا مالکیت قانونی آن مشخص شود. این ایده بعدها به وسیله ای تبدیل شد تا تولیدکنندگان و فروشندگان از طریق آن بتوانند کیفیت محصول خود را تضمین کنند و راهی برای ردیابی محصول آنها بود. نام تجاری همچنین وسیله ای برای حفاظت از اطلاعات اختصاصی تولیدکنندگان و یادآوری محصولشان از طریق بصری به مصرف کنندگان است.

برادران اسمیت

علامت تجاری برادران اسمیت در سراسر جهان معروف به قطره های ضد سرفه است که برای اولین بار در شیشه های بزرگ در اواسط سال ۱۸۰۰ در نیویورک و بعدها در قالب آبنبات به بازار عرضه شد. آنها تصمیم گرفتند که عکس خود را روی جعبه های آب نبات سرفه چاپ کنند تا فروشندگان به مشتریان بدهند.

روی پاکت، زیرتصویر ویلیام واژه های Trade (نجاری) و زیر تصویر اندرو واژه mark (علامت) چاپ شده بود و این امر خیلی به موفقیت محصول کمک کرد. ایده ی آنها در بسته بندی محصولشان یک انقلاب بود.

این تجارت از طریق پسران و توده های برادران اسمیت به یک تولید انبوه رسید، به طوری که در سال ۱۹۱۵ یک کارخانه تأسیس کردند. با این که بسته بندی از پاکت به جعبه های تاشو تبدیل شد ولی هنوز تصاویر برادران باقی مانده است .

لیتوگرافی

اصل لیتوگرافی توسط آليس سنفدر در سال ۱۷۹۸ کشف شد که نقطه ی عطفی در تاریخ طراحی بسته بندی و تحولات پیشرفته و تولید انبوه است.

از انجانی که بسته بندی ها با جعبه های مقوایی و جعبه های چوبی و بطری ها با یک برچسب کاغذی بودند فرایند لیتوگرافی و چاپ لیبل یکی از قابل توجه تر بن تحولات زمان بود. تا آن زمان برچسب ها یا لفاف ها با دست به وسیله ی پرس های چوبی روی کاغذ چاپ می شدند ولی در اواسط ۱۸۰۰ طرح های چند رنگ افزایش پیدا کردند. تصویرهای پس زمینه برگرفته از هنر روز بودند.

ماشین لینوتایپ (نوعی خط) در سال ۱۸۸۴ توسط اتمار مرگنتالر به عنوان بزرگ ترین پیشرفت در صنعت چاپ متحرک اختراع شد. این اختراع کمک به انقلابی در صنعت چاپ به عنوان اولین دستگاه مکانیزه تولید خط با استفاده از ردیف کردن ماتریس بود، هر ماتریس یک بلوک فلزی، معمولاً برنجی بود که تصویر یک حرف روی آن حکاکی شده بود و یا مهرهایی که در دستگاه یک خط از نوشته را تشکیل می دادند.

پس از استفاده از فلز ذوب شده برای چاپ دوباره از آن استفاده می کردند. اين و دستگاه بسیار سریع تر از حروفچینی دستی بود و نیاز به کارگران کمتری نیز داشت. این دستگاه حروف چینی، آزادی جدیدی در تولید روزنامه ها کتاب ها، برچسب ها و دیگر اشکال بسته بندی ایجاد کرد و برای برقراری ارتباط بصری بسیار رایج گردید.

روبرت کر: پیشگام کارتن های ماشینی

جورج هریس و پسران جعبه سیگار برگ های رنگارنگ چاپ می کردند. برچسب و لیبل زدن روی سیگار موضوعی بود که حتی روزنامه های نیویورک سان هم به آن در سال ۱۸۸۸ پرداخت و اظهار کرد که چند سال گذشته هر برچسبی برای روی سیگار خوب بود و برای هر ۱۰۰۰ پاکت ۱۰ دلار هزینه در برداشت. در حال حاضر برای هر پاکت ۵ دلار هزینه پرداخت می شود. برچسب ها اغلب بهتر از سیگار است.

اقتصاد نو

در اواسط سال ۱۸۰۰ و اثرات انقلاب صنعتی در اروپا شاهد یک تغییر بزرگ از مناطق روستایی به مناطق شهری هستیم و همین طور تغییرات گسترده ی محیطی در طبیعت، کار، اقتصاد، نقش زنان در جامعه و حتی اندازه و ماهیت خانواده، تا آن زمان بیشتر محصولات لوکس بودند و برای مشتریان طبقات بالا آماده می شدند. ماشین آلات و فناوری جدید برای تولید محصولات در دسترس توده ی مردم قرار گرفت. تولیدکنندگان بین المللی از راه آهن برای داد و ستد استفاده می کردند.

طراحی بسته بندی نیز با این پدیده ی جدید رشد کرد: بازاریابی ملی و بین المللی و توزیع کالاهای مصرفی.

روش های جدید تولید و توزیع اواخر قرن نوزدهم فرهنگ بسته بندی مواد غذایی را تغییر داده است. پلاستیک صنعتی در اواسط ۱۸۰۰ با استفاده از مواد فیلم عکاسی توسعه یافت. بسته بندی مهر و موم شده توسط جی. اکستین اختراع گردید که از این طریق به تولیدکنندگان فرصتی برای حفظ طراوت و تازگی محصولاتشان را می داد. این پیشرفت ها در تکنولوژی بسته بندی باعث شدند که محصولات سنتی از قبیل گوشت و آرد و همه به طور گسترده ای در دسترس باشند.

ظروف مهر و موم شده توسعه ی بزرگی در طول تاریخ بسته بندی مواد غذایی بود، استفاده از قوطی های حلبی و مهر و موم شده کمک به نگهداری مواد غذایی در طول سال می کردند. همه ی اختراع ها در رابطه با بسته بندی بودند. این آغاز طراحی بسته بندی و بازنگری برای برقراری ارتباط بین نوآوری های تکنولوژیک و تحولات محصول است.

تحولات قرن بیستم

با به وجود آمدن خط مونتاژ توسط هنری فورد در سال ۱۹۱۳ در ایالات متحده تولید انبوه نیز آغاز شد. دولت تلاش می کرد که چگونه بازار آزاد را مدیریت و از مصرف کنندگان حفاظت کند. در سال ۱۹۰۶ دولت فدرال، قانونی را مبنی بر ممنوعیت زدن برچسب گمراه کننده روی بسته بندی مواد غذایی و مواد مخدر وضع کرد. این قانون نیاز به بیان دقیق مواد تشکیل دهنده نداشت بلکه فقط برای جلوگیری از گمراه کردن مشتریان بود. در سال ۱۹۱۳ گوله آمندمنت، قانون ذكر وزن خالصی مراد غذایی را وضع کرد. این قانون به دليل آن بود که زمانی که وزن خالص مواد غذایی در بیرون از بسته بندی (روی بسته بندی) چاپ می شوند برای رفاه حال مصرف کنندگان نیز بهتر خواهد بود، زیرا مشتریان بیشتر به اندازه و شکل بسته بندی توجه می کردند و کاری با وزن آن نداشتند. دیوان عالی کشور آمریکا به لوئیس براندیس اخطار داد که اجازه دهید خریداران محتاط باشند و با حراج کردن کالاهای بی ارزش خریداران را محتاط می کنند. فروشنده ی صادق محصولات خود را با هویت خود می سازد و از مصرف کننده برای شناساندن نام تجاری خرد حمایت می کند.

واضح است که وابستگی متقابل محصولات و بسته بندی آنها در قرن نوزدهم غیرقابل انکار است. در ذهن مصرف کننده این ارتباط شکل گرفته است که محصول و بسته بندی یکسان هستند. چوب کبریت ها بدون قوطی کبریت نمی توانند به فروش برسند. محصولات خشک بدون جعبه های بسته بندی مقرون به صرفه نیستند و مصرف کنندگان با خیال راحت کنسروها را بدون قوطی های فلزی مصرف نمی کنند.

محصولات دارویی با نام های تجاری مثل هاینز، ایووری، نستله برای عموم مردم جذابند و از طریق تبلیغات در سراسر جهان شناخته می شوند، بسته بندی این محصولات برای تبلیغات در روزنامه ها، کاتالوگ ها و پوسترها چاپ می شدند و تأثیر قابل توجهی در پیشرفت طراحی بسته بندی داشتند. گسترده شدن نوآوری های فنی و بهبود مستمر بسته بندی به افزایش دامنه ی انتخاب مواد غذایی و بهبود روزانه ی استاندارد زندگی و افزایش تقاضا در بسته بندی منجر شد. در سال ۱۹۱۰ اولین بار در سوئیس از آلومینیوم استفاده شد. این محصول امکان مهر و موم کردن محصولات فاسدشدنی مثل دارو، شکلات و تنباکو را می داد.

سلفون شفاف در سال ۱۹۲۰ اختراع شد که دوران شروع استفاده از پلاستیک بود. هر دهه پلاستیک جدیدی به بازار معرفی می شد. امروزه پلاستیک در تمام اشکال با فناوری جدید برای بسته بندی مواد و محصولات به طور گسترده ای وجود دارد.

منشا پلاستیک

گلدان های کوچکی که با نام پلاستیک شناخته شده بودند و به شکل سر انسان و حيوانات مختلف بودند. اصل کلمه از ریشه ی لاتین پلاستیکوس به معنای شکل دادن و فرم دادن یک ماده گرفته شده است. اساس پلاستیک نفت است و از زنجیرهای از پلیمرها و اتم های کربن ساخته می شود. پلیمرهای طبیعی مثل تار عنکبوت، شاخ حيوانات و صمغ درخت است که برای تولید لاتکس به کار می روند. پلیمرهای طبیعی در سال ۱۸۰۰ اصلاح شدند و به صورت شیمیایی برای تولید مورد استفاده قرار گرفتند. اولین پلیمر مصنوعی باکالیت بود که در اوایل سال ۱۹۰۰ تولید شد.

بعد از چند دهه شهرنشینی و صنعتی شدن و همینطور بعد از جنگ جهانی اول آمریکا به عنوان کشوری که تولید انبوه دارد شناخته شده بود، از سال ۱۹۲۰ رونق در تبلیغات پس از جنگ صورت گرفت. محصولات جدید و افزایش تقاضا تولیدکنندگان را مجبور به ابداع روش جدید برای فروش آنها می کرد. محصولات خود ارزش های خود را منعکس می کردند. بازاریابی به عنوان یک اولویت و طراحی بسته بندی به عنوان یک استراتژی مهم برای کارخانه های تولید محصول بودند.

طبقه متوسط آمریکا در سال ۱۹۳۰ در حال رشد بودند. زنان به عنوان تصمیم گیرندگان برای خرید خانه نقش بزرگی را در اقتصاد بازی می کردند. بازاریابان به رقابت و یافتن راه هایی برای جذب مشتریان پرداختند. اختراع سبد خرید برای اولین بار در سال ۱۹۳۷ برای معرفی فروشگاه های مواد غذایی تجربه ای تازه بود. اینکه مصرف کنندگان حق انتخاب خرید خود را دارند و فروشندگان اقلام را چیده بودند. مصرف کنندگان با سبد خرید به راحتی مواد را حمل می کردند و زنان در هر سطح اجتماعی و اقتصادی در یک زمان از این ابزار کمک می گرفتند و با تشخیص قیمت مناسب کالاهایی را انتخاب می کردند. طراحی های بسته بندی رقابت را در بازار بیشتر کردند. در اواسط ۱۹۴۰ بسته بندی برای مواد غذایی منجمد بهبود یافتند. سبزیجات و محصولات دریایی بعد از جنگ در رده بندی غذاهای منجمد قرار می گرفتند. همچنین قوطی های آروسل در سال ۱۹۲۷ ساخته شدند و تا سال ۱۹۴۰ به عنوان یک الگوی بسته بندی در بازار کامل نبودند. استیل و آلومینیوم برای ساختن قوطی به کار می رفتند.

قوطی های سنگین اولیه جای خود را به قوطی های آروسل و کنسروها دادند و راهی ارزان برای جلوگیری از اسراف مایعات، فوم، پودر و کرم ها بودند. قوطی های نوشیدنی برای اولین بار در ایالات متحده ی آمریکا در دهه ی ۱۹۳۰وارد شدند که در چهار بخش بودند که در سر آن ها تاجی چوب پنبه ای قرار داشت.

رشد تجارت طراحی بسته بندی: اوایل ۱۹۳۰ بسته بندی به یک صنعت بالغ تبدیل شد. بسیاری از تولیدکنندگان نشریات طراحانی را با آخرین اطلاعات در این زمینه به خدمت گرفتند. عمر تبلیغات از سال ۱۹۳۰ آغاز می شود و توجهات را به سوی طراحی بسته بندی همان طور که در مجلات تخصصی صنعتی مثل داروگر آمریکایی، چای و قهوه جلب کرد. انتشار این مجلات از جمله بسته بندی مدرن در سال ۱۹۲۷ و رکورد بسته بندی در سال ۱۹۳۰ نشان داد که این حرفه چه نقشی در تبلیغات تولیدکنندگان تولید مواد بسته بندی و ... دارد. شرکت هایی که مواد بسته بندی را تولید و عرضه می کردند به عنوان یک منبع برای طراحان بسته بندی بودند. این شرکت ها و همچنین شرکت های چاپ به عنوان متقاضی برای ارائه پشتیبانی فنی و خلاقی برای تأمین مواد نمونه بودند. بعضی از شرکت های بزرگ صنعتی دپارتمان توسعه ی بسته بندی را همچون شرکت کانتینر آمریکا را در سال ۱۹۳۵ راه اندازی کردند. همکاری میان سه منبع طراحی بسته بندی شامل کارکنان در خانه، شرکت های تولیدی، تأمین کنندگان در آن زمان ادامه داشت. در سال ۱۹۳۰ سازمان تبلیغاتی ان. دبلیو. آیر خدمات طراحی بسته بندی را ارائه می دادند. برای بعضی از کارخانه های تولیدی مثل آون، سیرز و... فقط کافی بود که طراحی براساس نظر شخصی تیم طراحی باشد. بقیه ی تجارت ها طراحان صنعتی حرفه ای را استخدام می کردند که بتوانند خلاقیت ها و توانایی های هنری خود را روی سفارش مشتری پیاده کنند. این طراحان صنعتی جدید باید از محصولات مدرن صنعتی طرفداری می کردند، رهبران حرفه ای طراحی بسته بندی، دونالد دسکی نورمن بل گدس، هنری دریفوس، و راسل رایت شروع به طراحی کردند و مهاجر فرانسوی ریموند لویی حساسیت اروپایی خود را وارد هنر کرد.

درک فاکتورهای فنی طراحی بسته بندی در تمام طول زمان مشکل بزرگی برای طراحان است، از آن جهت که ممکن است محصولی که طراحی شده، تولید نشود یا از تولید آن جلوگیری شود یا با کارآیی مناسب در خط تولید قرار نگیرد. برای رسیدن به نتیجه ی نهایی قابل قبول، درک گسترده ای از مواد بسته بندی، تولید، چاپ برچسب زدن و حمل و نقل ضروری است.

طراحان این ایده را درک کردند که کار با سازنده در آغاز پروژه در مقایسه با کار با خرده فروش در پایان پروژه موفقیت آمیزتر است. آنها معتقد بودند که طراحی زمانی ساده خواهد شد که پارامترها شناخته شده باشند.

محصول قرار است چه کاری انجام دهد، چگونه ساخته شده است، چه موادی قرار است استفاده شود و کجا قرار است به فروش برسد. این اطلاعات طراحان را برای انعکاس واقعی محصول بدون استفاده از یک ظاهر فریبنده طراحی شده هدایت می کنند. مفهوم درک درست از محدودیت های طراحی به عنوان یک ابزار برای به موفقیت رسیدن پروژه عمل می کند.

طراحان اخیر با پیشینه های متنوع به استادان جدید خلاقیت هنری در صنعت تبدیل شدند. طراحان جوان از رشته های طراحی گرافیک تجاری، تایپوگرافی، تصویرسازی مد و مهندسی اند. طی زمان حرفه های طراحی موفق، طي مجموعه ای مشترک از اصول و شیوه های کسب و کار توسعه پیدا کرده اند. اگر چه زیبایی ظاهری مهم تر بود ولی ایمنی، راحتی، تولید، انتخاب مواد و ... نیز از اجزای فرآیند هستند. در نهایت مشخص شد که اگرچه ظاهر محصول مصرف کننده را به خرید وادار می کند ولی نمی تواند رضایت را تأمین کند. یک محصول ایده آل تعریف کاملی از عملکرد آن محصول، ارائه می دهد.

یکی از اثرات قابل توجهی که در جنگ جهانی دوم روی طراحی بسته بندی گذاشت، انفجار سوپر مارکت ها و غذاهای از پیش بسته بندی شده بود، به طوری که محصولی را که کارمند فروشگاه مجبور به وزن کشی و بسته بندی آن در ظروف بود، به طور آماده در بازار و بسته بندی شده وجود داشت. این تغییر، کار مشتری را هم راحت تر می کرد که با نگاه به بسته بندی محصول تمام اطلاعات مربوط به آن را از نظر می گذراند. هرچند بسیاری از محصولات در اروپا به صورت فله فروخته می شد و در ایالت متحده اجناس انبوه به صورت بسته بندی به فروش می رسید.

رشد سلف سرویس ها در اواخر ۱۹۴۰ نیاز به بسته بندی را افزایش داد و این فروشگاه ها به فروشنده سکوت (مخفی)، معروف بودند. هرچند بدون وجود فروشنده کسی نبود که وابسته به نام تجاری خاصی باشد.

طراحی بسته بندی بیشتر به یک حرفه ی پویا برای ساخت محصولات قابل فروش و فریبنده برای عموم مردم که نام تجاری را به رسمیت نمی شناختند تبدیل شد. در این بازار وظیفه ی طراحی بسته بندی، ترویج نام تجاری به صورت برجسته تر در قفسه ی خرده فروشی بود. بازاریابی، تبلیغات و مشاوره طراحی بسته بندی فوق العاده بزرگ شد.

حمایت از مصرف کننده

در سال ۱۹۶۲ رئیس جمهور کندی در خطابه ی خود به منافع مصرف کننده پرداخت. در این سخنرانی او خاطر نشان کرد که مصرف کننده حق ایمنی، داشتن اطلاعات، انتخاب، تازگی، راحتی و حمایت دارد. شکاف موجود بین مقررات اداره ی غذا و دارو به معنای این است که مصرف کنندگان حمایت می شوند. نتیجه ی کار گروه های ذکر شده تصویب قانون وزن کشی و بسته بندی قانونی محصولات توسط استرپترسون دستیار ویژه ی کندی در سال ۱۹۶۷ بود.

قانون بسته بندی و برچسب زدن منصفانه

قانون بسته بندی و برچسب زدن روی کالا کمیسیون تجارت فدرال غذا و دارو را به سمت صدور مقرراتی در خصوص نیاز همه ی کالاها به برچسب برای افشای محتوا، هویت کالا، نام و محل کسب تولیدکننده، بسته بندی کننده و توزیع کننده محصول هدایت کرد. این قوانین برای جلوگیری از ضرر و زیان (یا به منظور تسهیل مقایسه)، توصیف مواد تشکیل دهنده، برچسب قیمت و اندازه ی بسته وضع شدند. دفتر وزن و اندازه گیری مؤسسه ی ملی استاندارد و فناوری وزارت بازرگانی آمریکا موظف به ترویج استفاده ی یکنواخت ایالات فدرال از برچسب روی کالاهای مصرف کنندگان بود.

با تصویب قانون بسته بندی و استفاده از برچسب کالا در سال ۱۹۶۷، در حال حاضر دولت فدرال موظف به استفاده از برچسب و دقت در بسته بندی است. در نتیجه شرکت های تولیدی برای پاسخگویی به استانداردهای جدید، نیاز به تجدید نظر در بسته بندی داشتند. با تقاضاهای جدید، شرکت های طراحی توانایی های خود را برای بسته بندی گسترش می دهند. هنری جی استرن معاون اول کمیسریای گروه مصرف کنندگان شهر نیویورک معتقد است که آینده ی بسته بندی در صنعت به درک خواسته های مصرف کننده بستگی دارد. خریداران خرده، مصرف کنندگان نهایی صنعت بسته بندی هستند. آنها بسته بندی را برای فاش کردن و نه پنهان کردن و برای اطلاع رسانی و نه فریب می خواهند و باید این استانداردها را در طرح های خود داشته باشند. در غیر این صورت عواقب آن متوجه دولت خواهد بود.

پیشرفت در طراحی بسته بندی

دستاوردهای علمی و فنی ناسا نقش زیادی در پیشبرد فناوری بسته بندی دارد. مکعب های لقمه ای، پودر یخ زده ی خشک، لوله های آلومینیوم، بسته بندی های نوشیدنی با ورقه های فویل برای محافظت و عمر طولانی تر. پیشرفت در فن چاپ در سال ۱۹۶۰ نیاز برای بسته بندی را برای ارتباط تصویری با محصول به سرعت گسترش داد. با تنظیمات (تصویر متن به دست آمده مثبت یا منفی بسته و نیاز برای ارانه شدن روی یک سطح شفاف از حروف و علامت ها) طراحان کنترل بهتری روی حروف و فاصله بین خطوط داشتند. با کارهای چاپی تجاری طراحانی همچون هرب لوبالین و میلتون گلاسه، صنعت چاپ به عنوان یک فرم هنری ارزشمند بزرگ شد. تایپوگرافی، طراحی گرافیک، طراحی بسته بندی و تبلیغات به وضوح بخشی از چشم انداز فرهنگی هستند که بعد از قرن بیستم به چالش کشیده شدند و تعریف جدیدی از مرزهای بین هنر خوب و هنر تجاری ارائه دادند.

بعد از جنگ شکاف بین آن چه هنر والا نامیده میرند و آنچه که هنر کم ناميده می شد به وجود آمد. هر روز تولید انبوه اجناس و ساخت آنها به روز و منحصربه فرد بوده است. اندی وارهول روی قوطی کوکاکولا عکس چاپ کرد. جمبهی بریلو قوطی سوپ كمپبل که با توجه به هنر پاپ طراحی شده بود و تصویرسازی هایی که بر اساس پیکرنگاری آمریکایی بود.

مواد گرافیکی تصویر عمومی شرکت را منعکس می کردند، مانند سربرگ و آرم (لوگو) که هویت یک سازمان را نشان می دادند. این شرکت ها با تأکید بر هویت سازمانی و رونمایی از محصولات جدید مجبور به، به روز رسانی و ایجاد هماهنگی میان تصاویر بصری برای ایجاد یک تصور قوی و ماندگار در ذهن مصرف کنندگان شدند.

در سال ۱۹۶۰ در نشریه ای با عنوان «بسته بندی، پژوهش و کمک به طراحی اظهار نظری از ادوارد دابليو. جي. فاسن، چاپ کرد مبنی بر اینکه بازاریان روی برچسب های بعضی نوشیدنی ها تجدیدنظر کنند، زیرا این بسته بندی که مصرف کنندگان آن کارگران هستند، برچسبی مناسب زنان دارد. بازاریابان متوجه شدند که مارک های مختلف باید مناسب طیف های مختلف مردم باشد و تصویر نام تجاری نقش مهمی در این زمینه ایفا می کند.

نیاز به ایجاد تمایز در بسته بندی، تولیدکنندگان را مجبور به توسعه ی مواد و سازه هایشان کرد. طراحان بسته بندی نه تنها موظف به ارائه ی طرح های جدید، بلکه پاسخ به دولت فدرال هم بودند. در اواسط ۱۹۶۰ اقتصاد رشد بیشتری در ایلات متحده داشت. با تولید بیش از نیاز مصرف کنندگان رقابت افزایش یافت. محصولات جدید با نرخ های جدید وارد بازار شدند که نتيجه ی آن شکستن محصول و سود پایین بود.

مصرف کنندگان نشان دادند که نسبت به خرید بیشتر مشکوک هستند و خیلی تحت تأثیر بسته بندی ها با تغییرات جدید قرار نگرفتند.

تغییرات در محصولات بسیار ناچیز بودند، تولیدکنندگان شروع به پیدا کردن روش هایی برای ایجاد تمایز محصولات خود در بازار رقابتی شدند.

در حالی که تغییرات در توزیع و فروش کالاها اتفاق افتاد، پیشرفت های تکنولوژیک و ایجاد تکنیک های تولید جدید، فرایندها، مواد جدید از جمله پلاستیک های جدید بسیاری از رهبران صنعت را با چالش روبرو کرد و آغازی چشمگیر در توسعه ی محصول پدید آمد. در سال ۱۹۶۶ طراحی به نام آلن برسنی از تولیدکنندگان خواست تا با تمرکز روی توسعه ی محصول با سطوح فلزی، با انعطاف پذیری بیشتری در بسته بندی محصول منحصر به فرد خود استفاده کنند. طراحان دیگری مانند هیوارد بلیک توجه بیشتری بر جنبه های لمسی سطوح فلزی را مطرح کرد. در جریان تحولات زمانی، مقوا به طراحان این اجازه را داد که بسته بندی منحنی شکل را توسعه دهند. در سال ۱۹۷۰ تعدادی از شرکت های طراحی بسته بندی دفاتر بین المللی تأسیس کردند. طراحی بسته بندی تبدیل به یکی از ابزارهای بازاریابی بیش از آن چیزی که روی بیلبورد وجود داشت شد.

ظهور اپل

در سال ۱۹۷۷ شرکت اپل با استیو جابز ادغام شدند و کامپیوتر اپل ۲ را راه اندازی کردند. نرم افزار مکینتاش که با حجم 128k آغاز شد برای همیشه در امر طراحی تغییراتی ایجاد کرد و سنگ بنای طراحی امروز را بنا نهاد.

اپل به عنوان یک شرکت پیشرو با راه اندازی کامپیوترهای نیکل و مجموعه ای از رنگ ها، متفاوت با کامپیوترهای بزرگ همیشگی عمل کرد. آی مک نه تنها در تولید کامپیوتر بلکه در ساخت قطعه های کوچک، لوازم اداری و لوازم جانبی نیز روندی تازه را آغاز کرد.

در سال ۱۹۸۰ با رشد مراکز خرید و سوپر مارکت ها تقاضا برای محصولات بیشتر شد. سوپر مارکت ها عملیات خود را با تولید غذاهای آماده گسترش دادند. مغازه های کوچک قدیمی محلی مثل قصابی، گل فروشی، نانوایی با بسته بندی های جدید و سیستم های تجاری تازه مسیر جدیدی را آغاز کردند. در طی این دوره از رقابت شدید در بازار محصولات موفقیت خود را مدیون بسته بندی های تازه بودند. با افزایش مداوم رقابت در بازار تولید رشد قابل توجهی در شرکت های طراحی در سراسر کشور پدید آمد.

شرکت های تازه تأسیس و شرکت های موجود شروع به دیدار با مارک های راکد و گسترش طراحی برندهای جدید کردند و طراحی بسته بندی در سراسر جهان به رسمیت شناخته شد.

زمانی که انجمن های طراحی ۱۹۸۰ (دهه ی هشتاد) از منافع شرکت های بسته بندی که اهداف خود را از طریق شبکه ها گسترش می دادند حمایت می کرد.

عضویت در سازمان هایی مانند شورای بسته بندی طراحی (ایالات متحده)، شورای طراحی (بریتانیا)، انجمن طراحی بسته بندی (ژاپن)، انجمن بسته بندی تایلند به رسمیت شناختن در سطح ملی و بین المللی بود، در امریکا گروه کلمن، مؤسسه دسکی جوستمن مایرز مؤسسه ی لاندور، هیتلمن و رابینسون، پریمو آنجلی، گروه شکتر و مؤسسه ی تیگ از مشهورترین شرکت های طراحی بودند که کسب و کار اصلی آنها طراحی بسته بندی بود.

پایان یک قرن

تولیدکنندگان سال ۱۹۹۰ با محصولات مارکدار بسیار زیاد خود و معاملات همزمان دریافتند که برای توسعه ی محصولات خود نیاز به مهندسان طراحی و تیم طراحان بسته بندی دارند. سهولت از جنبه های مهم تقاضا و توسعه ی بازاریابی است. بازدهی، قابلیت استفاده ی مجدد و نگرانی های زیست محیطی نیز از موارد مهم هستند. قوطی های قبلی تبدیل به قوطی هایی شدند که آسان باز می شدند. شیشه ها جای خود را به پلاستیک ها دادند، نگرانی مصرف کنندگان در خصوص شیشه ها که جای خود را به بسته بندی های مقوایی جدید دادند.

در سال ۱۹۹۸ مجله ی کمپانی فست در مقاله ای از دانیل ژنیک از اساتید دانشگاه هاروارد اظهار داشت که به طور متوسط سهام ۳۰۰۰۰ سوپر مارکت حدود ۵۰ درصد بیش از پنج سال پیش رشد کرده است. با ورود به فناوری و نوآوری به شرکت ها، محصولات در کوتاه ترین زمان در معرض دید قرار گرفتند. شرکت ها به دنبال فرصتی برای پیدا کردن طراحان جدید برای بسته بندی های خود به منظور ارائه ی ارتباطات بهتر بودند.

طراحی امروز

جا گرفتن مفهوم لوکس براساس ارزش مصرف کنندگان در اوایل قرن بیست و یکم طراحی را به عنوان عاملی برای ایجاد افتراق بین سطوح بالا و پایین قرار داد. طراحی اثاث منزل، خودرو، تلفن های همراه و کامپیوتر به یک فاکتور مهم در جریان مصرف تبدیل شد. با قوی تر شدن احساسات زیبایی شناسی مصرف کنندگان توسط کیفیت طراحی سبب شد که با آگاهی کامل تری به تصمیم گیری برای خرید بپردازند. طراحی بسته بندی امروزه بسیار متنوع است. با اینکه در یک حوزه نیست در قرن بیست و یکم این رویکرد وجود داشت که مفهوم سادگی یک فلسفه ی در حال ظهور است.

سادگی

در مقاله ی (هوشمند باش، ساده باش) راب والاس اظهار داشت: سادگی در طراحی و ارتباطات از موثرترین راه هاست. استراتژی های جدید بصری ارتباطی را بین نام تجاری و مصرف کننده برقرار می کند که باعث می شود هویت نام تجاری را افشا کند. موفق ترین برندها آنهایی هستند که از علائم خلاصه و مؤثر استفاده می کنند. وی افزود: استفاده از رنگ، علامت و آیکون هاست که این برندها بر آن ها تمرکز می کنند. استراتژی کلیدی این برندهاست که پیام خود و هویت خود را در طراحی های بسته بندی اعلام می کنند. طراحان بسته بندی نیاز به درک ارتباطات بصری، طراحی سازه، بازاریابی، امور مالی، جامعه شناسی، روانشناسی، اقتصاد و تجارت بين الملل دارند. بررسی طراحی بسته بندی در طول تاریخ با نیاز مردم آغاز می شود. در جریان تغيير جوامع، رقابت در بازار، حوادث تاریخی، تغییر در شیوه ي زندگی و پیشرفت از طريق اكتشاف ها، نوآوری ها و اختراع ها توسط توسعه ی طراحی بسته بندی تحت تأثیر قرار گرفته اند. عوامل زیادی برای توسعه ی رو به جلوی این حرفه تأثیر گذاشته اند.

فرآیند شرینک

۱ - ۱- بسته بندی شرینک و موارد استفاده از آن

تقریباً همه فیلم های پلاستیکی در اثر اعمال حرارت تا حدی منقبض (جمع یا شرینک) می شوند. در بیشتر بسته بندی های از جنس پلاستیک پایداری ابعاد فیلم یک حسن و مزیت محسوب می گردد. فیلم های شرینک (جمع شونده) نوع خاصی از فیلم ها می باشند که پایداری ابعادی خود را در اثر حرارت از دست می دهند و از این خصوصیت برای بسته بندی کالا استفاده می شود.

بسیاری از محصولات صنعتی، کشاورزی و دامی مانند گوشت قرمز و گوشت ماکیان (بوقلمون، مرغ، اردک و غیره)، نوار کاست، فیلم عکاسی و سایر کالاها به این روش بسته بندی می شوند. همچنین این روش در پوشش دادن کالاهای حمل و نقلی مثل کارتن ها، جعبه ها، کالاهای مستقر روی پالت یا بدون پالت و با شکل هندسی نامنظم، واحدهای بار در شبکه توزیع و پلمپ یا گواه بر مصرف برخی از کالاها و بسته بندی ها استفاده می شود. این پوشش علاوه بر مزایای بیان شده ذیل، از دستبرد و کاهش کالا در شبکه توزیع نیز جلوگیری می کند.

1 - 2- مزایای بسته بندی شرینک

• کاهش هزینه بسته بندی به وسیله کاهش مصرف مواد اولیه بسته بندی
• نمایش کالا
• سبک بودن وزن بسته بندی
• استفاده از ماشین آلات نسبتاً ساده و ارزان قیمت
• امکان بازیافت مواد اولیه
• ممانعت از چرخش کالا در داخل بسته بندی و جلوگیری از ایجاد خط و خش در اثر چرخش و سایش کالاها به یکدیگر
• ممانعت از نشتی کالا و نفوذ آن به خارج بسته بندی
• محافظت از کالا
• ممانعت از ورود رطوبت و گرد و غبار به داخل بسته.

1 - 3- فرآیند شرینک

برای تهیه فیلم های شرینک که در اثر حرارت قابلیت جمع شدن دارند، فیلم معمولی را در دمای مابین دمای ذوب و دمای نرم شدن آنها ارینت یا جهت دار می نمایند. این
زنجیر در حالت عادی و تحریک نشده دارای پیچ و تاب بوده و به صورت یک فیلم ارینت نشده با جهت نیافته، غیر کریستالی و یا تباه یافته می باشد. اگر این فیلم گرم شده و در یک جهت کشیده شود، زنجیرهای پلیمر و مولکول ها که پیج و تاب خورده اند به صورت تقریبا خطی قرار می گیرند. این حالت را جهت یافتن تک محوری یا ارینت شدن تک محوری می نامند.

اگر فیلم در هر دو طرف جهت دار یا ارینت شود(نه فقط در جهت ماشین) اکثر مولکول ها علاوه بر جهت ماشین، در مسیر عمود بر آن نیز امتداد یافته و کشیده می شوند و در واقع به صورت دو محوری جهت یافته و ارینت می گردند. جهت دار کردن (ارینت کردن) و نظم دادن مولکول ها در حین تولید فیلم به دو روش بادی (حبابی) یا روی چهارچوب های خاصی در روش استفاده از قاب نگهدارنده انجام می گیرد.

بعد از اینکه فیلم در اثر حرارت و کشش جهت دار گردید و مولکول ها شكل منظمی به خود گرفتند، دمای فیلم را به سرعت پایین می آورند و مولکول ها در محل استقرار خود به همان حالت سازمان یافته و منظم مستقر شده و باقی می مانند. اگرچه پایین آمدن دما سبب می گردد که مولکول ها در جای خود نتوانند حرکت نمایند اما تمایل برای بازگشت به حالت نامنظم اولیه را از دست نمی دهند، لذا اگر دما افزایش یابد، فیلم نرم شده و مولکوله ا توانایی خود را به منظور بازگشت به حالت اولیه باز می یابند. این مطلب را می توان به حافظه مولکول های پلیمر تعبیر نمود. بدین معنا که در اثر دما و کشش، مولکول ها شكل منظمی به خود   می گیرند ولی حافظه خود را برای بازگشت به حالت اولیه از دست نمی دهند. برای درک بهتر مطلب می توان به یک نوار لاستیکی اشاره کرد. اگر این انوار لاستیکی به اندازه سه برابر طول طبیعی کشیده شود و بلافاصله با گاز دی اکسیدکربن ,CO2 خنک گردد، به همان حالت کشیده باقی خواهد ماند ولی در اثر افزایش دما (با رسیدن به دمای محیط) دوباره به حالت اولیه باز خواهد گشت و به عبارتی جمع خواهد شد. فیلم های شرینک نیز دقیقاً همین رفتار را دارند، فقط دمای جمع شدن آنها از دمای محیط بیشتر است لذا باید آنها را تا دمای نرم شدن گرم نمایند تا مولکول ها قادر به حرکت باشند.

حال اگر فیلم جهت یافته ای (ارینت شده) را مجدداً تا دمای نرم شدن حرارت داده ولی به مولکول ها اجازه بازگشت به حالت اولیه داده نشود یعنی نگذارند جمع شوند و سپس خنک نمایند، مولکول ها تمایل به بازگشت اولیه و نامنظمی را برای همیشه از دست می دهند؛ در واقع این عمل موجب از بین رفتن این ویژگی مولکول ها می شود. در فیلم هایی که مولکول ها به این روش در دو محور کشیده و گرم شده اند دیگر تمایلی به بازگشت، انقباض و شرینک نخواهند داشت و ابعاد نسبتاً پایداری پیدا خواهند نمود. فیلم های جهت یافته (ارینت شده) به دلیل نظم مولکول ها، خصوصیات اپتیکی و استحکام کششی بهتری نسبت به فیلم های معمولی دارند.

برای فیلم های BOPP یعنی فیلم پلی پروپیلن که در دو محور، مولکول های آن جهت یافته اند و OPET یعنی فیلم پلی استر که مولکول های آن جهت یافته است، تثبيت ابعاد یک مزیت محسوب می گردد. به عنوان مثال در قدیم برای پوشش رویی پاکت های سیگار از سلفون استفاده می شد و اکنون این پوشش در آمریکا جای خود را به BOPP داده است. سلفون ابعاد تثبیت شده خوبی دارد ولی این میزان به خوبی BOPP نیست.

سلفون ممکن است در اثر تغییر دما و رطوبت به میزان 3 تا 5 درصد جمع شده، بسته سیگار را له و از شکل اصلی خود خارج نماید؛ در صورتی که بسته بندی محکم و سخت باشد، جمع شدن سلفون، آسیبی به آن نرسانده و وضوح و شفافیت بسته را بیشتر می کند. همچنین جمع شدن بیش از حد و سختی بسته ممکن است در نهایت سبب پاره شدن سلفون گردد. به هر حال میزان جمع شدن فیلم در بسیاری از بسته بندی ها باید حتما کنترل شده باشد. کالاهایی مانند تقویم، جعبه های مقوایی و غذا ممکن است در اثر جمع شدن فیلم شرینک، فرم خود را از دست بدهند.

هر دو نوع فیلم OPP و OPET مصارف خاص خود را دارند، برای مثال پوشش فیلم های عکاسی با فیلم های OPP و پوشش بسته بندی گوشت و ماكیان با فیلم OPET را می توان ذکر کرد.

امروزه در ساخت و تهیه فیلم های شرینک پیشرفت های قابل ملاحظه ای صورت گرفته است. برخی از ویژگی های خوب فیلم ها که باید به آنها توجه کرد به شرح زیر می باشد.

1- سازگاری با سیستم های متداول درخت حرارتی (سیل)

۲- دامنه وسیع دما برای شرینک

۳- سرعت بالای سیل کردن

4- عدم نشت از محل سیل

5- انقباض خوب فیلم

6- عدم نیاز به دمای زیاد و طولانی برای شرینک (کاهش مصرف انرژی)

7- خاصیت جمع شوندگی یا انقباض یکنواخت

8- لیزی فیلم در ماشین آلات خودکار)

9- خصوصیات بصری فیلم مانند شفافیت

۱۰- مقاومت های مناسب مکانیکی

۱۱- چاپ پذیری مناسب.

صنعت چاپ و بسته بندی

در زندگی امروزی به دلیل افزایش جمعیت ، نیاز به انواع صنایع و کارخانجات تولیدی برای رفع نیازهای انسانها افزایش یافته است در نتیجه با تولید کالا و محصولات ، نیاز زیادی به بسته بندی مناسب آن محصول احساس میشود که این مرحله (بسته بندی) باید با ظرافت و دقت خاصی انجام گیرد زیرا باعث حفظ کیفیت و ماندگاری بالا و در نتیجه معرفی کالا به مشتری و جذب آن میگردد.

در بسته بندی ها نوع بسته بندی در بازار رقابتی نقش مهمی دارد و با توجه به نوع محصول ، جنس و طرح بسته بندی متفاوت خواهد بود که میتوان به نوع های طلقی، مقوایی و لمینتی اشاره کرد. در صنعت بسته بندی نوع مقوایی بیشتر کاربرد دارد و با توجه به محصول یا کالای که درون جعبه قرار میگیرد جنس مقوا انتخاب میشود مانند جعبه مواد غذایی ، جعبه دستمال کاغذی ، جعبه دارو ، جعبه لوازم آرایشی و … که پس از گذشت این مراحل وارد مقوله چاپ و بسته بندی میشود.

در بسته بندی از نظر شکیل بودن و زیبایی ظاهر و انتخاب رنگ بندی مناسب  نقش مهمی در فروش و بازاریابی محصول در بازار های داخلی و صادرات محصول به بازار های خارجی(اروپا و کشورهای همسایه) دارد و تصویر یا نوشته روی جعبه باید طوری باشد که انگیزه خرید در مصرف کننده ایجاد کند در واقع بسته بندی یک نوع فروشنده خاموش (آفلاین) جهت محصول میباشد.

انواع چاپ در بسته بندی

چاپ انواع مختلفی دارد مانند چاپ افست، چاپ فلکسو، چاپ سیلک

چاپ افست:

حتما کارتن های رنگی و زیبا رو که عکس های مختلف با ترکیب رنگ های مختلف رو مشاهده کرده اید، به این نوع چاپ، چاپ افست می گویند. چاپ افست نیازمند ابزارهای مخصوص چاپ افست که فیلم و زینک چاپ می باشد، است.

چاپ فلکسو:

این نوع چاپ بیشتر برای بسته بندی کاربرد دارد و دارای یک صفحه انعطاف پذیر و برجسته که از جنس

 ژلاتین یا پلاستیک است که به آن کلیشه میگویند در واقع به وسیله سیلندر دستگاه چاپ، چسبانده میشود. قیمت چاپ فلکسو با توجه به مقدار ژلاتین مصرفی تعیین می شود که این را مقدار چاپ و طرح روی جعبه نشان می دهد.

چاپ سیلک:

در این نوع چاپ از پارچه با توری سوراخ های بسیار ریز استفاده میشه. توری در یک قالب ثابت میمونه این قالب طوری شابلن یا کلیشه نامیده میشود. چاپ سیلک انواع مختفی دارد که شامل: چاپ معمولی ، چاپ با لاک حساس برجسته آبی ، چاپ ترام ، چاپ پلاستی زول میباشد.

به طورکلی میتوان گفت برای کاهش ضایعات بسته بندی باید به طراحی و چاپ و نوع بسته بندی محصول توجه کرد و حجم آن را محدود نماییم همچنین طراحی و چاپ بسته بندی های امروزه سبب افزایش میزان ضایعات و زباله های جامد و غیر بازیافت شده است به همین دلیل باید به دنبال بسته بندی مناسب جهت حفظ محیط زیست بوده و قابل بازیافت باشند.

در صنعت چاپ و صحافی و لیتوگرافی ، جعبه سازی از جمله مشاغلی است که زمینه کاری بسیار گسترده ای دارد. از قرن ها پیش که جعبه های چوبی و فلزی برای نگهداری لوازم گرانبها ساخته می شد، تا به امروز که بسیاری از کالاها و محصولات تولیدی را داخل جعبه گذاشته و به مشتری عرضه می کنند، می توان سیر تغییر و تحول این حرفه  را مشاهده کرد.

اگر بخواهیم  یک تعریف متفاوت و اصولی از جعبه سازی داشته باشیم؛ باید بگوییم که جعبه سازی در واقع یک حوزه شغلی است که مستقیماً با صنعت بسته بندی در ارتباط می باشد. بسته بندی که در اصطلاح جهانی به packaging  معروف است، یکی از صنایع بسیار قدرتمند در تمامی کشورها به حساب می آید.

نکات مهم در طراحی جعبه محصولات آرایشی، بهداشتی و دارویی

بسته بندی آرایشی، بهداشتی و دارویی همانند بسته بندی مواد غذایی، دارای حساسیت بسیار زیادی از لحاظ رعایت اصول بهداشتی و حفاظتی است. بسته بندی های آرایشی، بهداشتی و دارویی نه تنها باید به گونه ای باشند که از محصول محفاظت کنند، بلکه باید استفاده از آنها برای فروشنده و مصرف کننده، راحت و آسان باشد. موارد مهمی که باید در طراحی و چاپ جعبه های آرایشی، بهداشتی و دارویی رعایت کرد، شامل موارد زیر است:

 -استحکام و ماندگاری بالای جعبه

 -رعایت استانداردهای ملی و بین المللی

 -استفاده از مقواهای بهداشتی مانند مقوای ایندربرد

 -استفاده از اعلام هشدار خطر از طریق رنگ های خاص

 -استفاده از برچسب های پلمپ جعبه و اصلالت محصول

-مقاومت جعبه در مقابل رطوبت، آب، باران و مواد شیمیایی

-درج اطلاعات مفید روی جعبه مانند تاریخ انقضا و مواد تشکیل دهنده

-رعایت بهداشت و جلوگیری از هر گونه آلودگی هنگام بسته بندی محصول

جعبه های دارویی

بسیاری از داروهای موجود در بازار دارای جعبه های مقوایی هستند. جعبه های دارویی نیاز به طراحی های هنری و زیبا ندارند. معمولاً اطلاعات مورد نیاز مصرف کننده بر روی آن قید شده و نکته مهم کیفیت ساخت این گونه جعبه ها است، کیفیت باید به گونه ای باشد دارو در حین حمل و نقل آسیب نبیند.

بیشتر افراد با جعبه کادویی آشنایی دارند. بی شک زیباترین بخش جعبه سازی همین قسمت است. به دلیل ظرافتی که در این گونه جعبه ها وجود دارد، اکثراً تولید آن ها به صورت دستی انجام می شود. حتی در تولید انبوه آن که توسط دستگاه پروسه برش و تا انجام می شود نیز، گاهی تزئینات دیگری نیز توسط افراد به آن اضافه می شود.

روش های بسته بندی دارو

بسته بندی با اهدافی همچون نگهداری محصول و محافظت از آن و اهداف تبلیغاتی طراحی و تولید می شود. یکی از روش های بسته بندی محصولات استفاده از جعبه مقوایی و کارتنی است. جعبه‌های مقوایی عنصر اصلی در صنعت بسته‌ بندی مخصوصا در صنعت غذایی و داروسازی بوده است.

پیشرفت‌ تکنولوژی باعث ایجاد تکنیک هایی نوین در صنعت بسته بندی شده است. چاپ جعبه دارو برای عرضه دارو برای استفاده عموم مردم، بسیار مهم می باشد. با چاپ جعبه دارو می توان محصول را به صورت بهداشتی ارائه داد و در برابر صدمات احتمالی حفاظت نمود.

در واقع برای فروش محصولاتی مانند دارو، نیاز به چاپ جعبه دارو می باشد تا بتوان با ارائه یک بسته بندی زیبا محصول خود را به فروش رساند. این نوع بسته بندی ها ایمن و ارزان هستند و می توانند مقدار زیادی از دارو را در خود جای دهند و اینکه این جعبه ها قابل بازیافت هستند و به کاهش هزینه ها کمک می کنند.

بسته بندی دارویی

بسته بندی دارویی شامل کلیه فرآیندهای عملیات تولید از طریق کانال های توزیع دارو به مصرف کننده

نهایی می شود. در کشورهای تولید کننده دارو بسته بندی به عواملی همچون اطمینان از ایمنی بیمار، اطمینان از اثر بخشی دارو، کنترل تخریب دارو توسط اکسیژن، رطوبت و گرما و … دارد. بسته بندی بخش جدایی ناپذیر از محصولات دارویی است. در چاپ جعبه دارو باید از مقواهای مخصوص به نام ایندر برد استفاده کرد.

چرا که این مقوا دارای گواهینامه بین المللی بهداشتی می باشد و در بازار با نام مقوای بهداشتی شناخته می شود. این مقوا در گرماژهای مختلف وجود دارد. بعد از چاپ جعبه دارو جعبه ها تیغ زنی شده و یک طرف آن چسبیده  می شود و سپس راهی کارخانه دارو سازی می شود.

در برخی موارد از مقوای پشت طوسی نیز برای چاپ جعبه دارو استفاده می شود زیرا محصول تماس مستقیم با جعبه نداشته و از نظر بهداشتی مشکلی نخواهد داشت. بسیاری از شرکت‎ها جعبه‌های لمینتی باکیفیت برای نگهداری دارو تولید می‌کنند که از لایه‌های کاغذ، آلومینیوم و لایه‌های نازک پلی اتیلن ساخته شده‌اند و باعث بالا رفتن مقاومت جعبه در برابر آب، نور و هوا می‌شوند.

موارد بسته بندی

هنگامی که پای بسته بندی محصولات دارویی در میان باشد، مهمترین و اصلی ترین نکته اجتناب از هر گونه آلودگی هنگام بسته بندی است که باید در نظر گرفته شود. بسته بندی هایی مورد قبول است که عاری از هرگونه میکروب و آلودگی باشد. تولید‌کنندگان بسته‌ بندی‌های دارویی همواره باید اصلی‌ ترین عملکردهای دارویی را در نظر بگیرند

جعبه مقوایی

جعبه‌های دارویی در برابر تراوش مواد مقاوم هستند و به هیچ وجه اجازه نمی‌دهند دارو در بسته‌ بندی نفوذ کند. شرکت‌های بسته بندی دارویی حفاظت کامل از محصولات دارویی بعد از بسته‌ بندی را هم تضمین می‌کنند و از کیفیت محصولات دارویی محافظت می‌کنند.

جعبه‌های مقوایی دارو حاوی اطلاعات مفیدی درباره داروی موجود در بسته‌ بندی به مشتری ارائه می‌دهند. اطلاعاتی مانند نام دارو، مقدار تجویز شده، تاریخ انقضا و تعداد داروی موجود در بسته که معمولاً روی جعبه چاپ می‌شوند. اطلاعات چاپی روی جعبه‌های مقوایی باعث سهولت در شناسایی و

تشخیص داروهای داخل جعبه می‌شوند.

به طور یقین، طراحی و تولید برچسب و بسته‌بندی در صنعت داروسازی روز به روز توجه بیشتری را به سمت خود جلب می کند. شرکت‌ های بسته بندی دارویی

موارد مهمی که باید در چاپ و تولید جعبه دارو رعایت کرد شامل موارد زیر می باشد:

• طراحی جعبه بر اساس استانداردهای ملی و بین المللی
• کاربرد درست رنگهای خاص برای اعلام هشدار خطر
• استفاده از فونت بریل برای افراد نابین و کم بینا
• امکن چاپ اطلاعات مغببر روی جعبه در حین بور از دستگاه بسته بندی
• استفاده از پلمپ جعبه و مواردی که اصالت کالا را تایید می کند مثل برچسب اصالت کالا، برچسب های حرارتی و …

طراحی بسته بندی دارویی

بسته بندی دارویی فرآیند آماده سازی بسته ها برای محصولات دارویی است که شامل کلیه عملیات از تولید تا مصرف می شود. استفاده از طرح های خلاقانه و با کیفیت در جعبه بسته بندی دارو، می-تواند اعتماد و رضایت مشتریان را جلب کند.

سه مورد زیر از مهمترین اصول در طراحی جعبه دارو محسوب می شود:
1. استفاده از مقواهای بهداشتی مانند مقوای ایندربرد و مقوای پشت سفید

2.استفاده از علائم و اشکال مشخص کننده دارو

3.استفاده درست از رنگ ها و فونت ها روی جعبه دارو

نکاتی در طراحی جعبه خلاقانه

1.فراتر فکر کنید

طراحی یک بسته بندی خلاقانه و خاص نقشی کلیدی در ایجاد تجربه ای هیجان انگیز برای مشتری در هنگام باز کردن جعبه دارد. بسته بندی های منحصر به فرد همراه با طراحی های مفهومی، راهی مناسب برای وفاداری مشتریان به محصولات شما است. بنابراین، اصطلاحاً سعی کنید "خارج از جعبه فکر کنید".
2.مشتریان خود را بشناسید

انواع متفاوتی از جعبه و بسته بندی ، راهی عالی برای ارتباط گرفتن با مشتریان است. از طریق بسته بندی هایی که مصرف کنندگان می توانند با آن ارتباط برقرار کنند، به آن ها نزدیک شوید.
3.به روز باشید

روندهای پیشرفت بسته بندی در دنیا را در نظر بگیرید. به طور مثال، بسته بندی های پایدار و دوست‌دار محیط زیست، می توانند حس رضایت از خود و خرسندی را در مشتری در هنگام خرید آن محصول ایجاد کنند.

4.هدف دیگری برای بسته بندی در نظر داشته باشید

در صورتی که بسته بندی شما، هدفی بیش از نگهداری محصول شما داشته باشد، خرید محصول را برای مشتریان جذاب تر کرده و فروش بیشتری نسبت به محصولات هم نوع خود خواهد داشت.
5.ملاحظات طراحی را رعایت کنید

شکل ظاهری، رنگ ها، تصاویر و نوشته های مورد استفاده در بسته بندی می تواند، تأثیر به سزایی در اولین برخورد مشتری با بسته بندی و محصول شما، در او بجای گذارد. لذا در طراحی ظاهری آن، دقت و توجه زیادی داشته باشید.

طراحی جعبه خاص و خلاقانه باید به گونه ای باشد که با حواس پنجگانه خریداران ارتباط برقرار کرده و پیام شما را به آن ها منتقل کند و در عین حال، بیانگر نوع محصول و کاربرد محصول شما باشد. همچنین، استفاده از رنگ های ساده و خطوط موازی باعث می شود که بسته بندی محصولات شما در عین سادگی، مدرن به چشم آید و نسبت به سایر محصولات، فروش بالاتری را از آن خود کند.
علاوه بر موارد ذکر شده، باید توجه داشت که مصرف کننده چه استفاده ای از محصول شما خواهد کرد و چه کاربردی در آینده برای آنان خواهد داشت، بنابراین، طراحی جعبه های مدرن، خاص و خلاقانه امری بسیار نوآورانه، زمان‌بر و پرهزینه است.

باماچاپ مجری طراحی بسته بندی و جعبه سازی برای واحد های بسته بندی با بالاترین کیفیت و بهترین چاپ می باشد.