اصول بسته بندی دارو مطابق با استاندارد های دنیا!

بسته بندی محصولات دارویی در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. با پیشرفت علم وتکنولوژی روش های مختلف و متریال های گوناگونی برای چاپ و طراحی انواع بسته بندی دارویی مورد استفاده قرار گرفته است. اما بسته بندی محصولات دارویی باید بر اساس برخی اصول بسته بندی دارو باشد. در این مقاله تصمیم داریم تا به نکات مهمی اشاره کنیم که باید در انواع بسته بندی دارویی مورد توجه قرار بگیرند. در ادامه با ما همراه باشید.

به طور کلی صنعت بسته بندی فعالیتی پرسود به شمار می رود، بازار بسته بندی دارویی هم برای این صنعت گران بسیار جذاب است. بر اساس پژوهش هایی که در زمینه اصول بسته بندی دارو صورت گرفته است سهم این بازار در سال ۲۰۱۳ چیزی حدود ۶۲٫۳ میلیارد بوده است. این بازار در سال چیزی حدود ۶٫۳ درصد رشد می کند. برخی از واسطه گران به سودای پول و سود خوب هر ساله وارد این کار می شوند. اما بهتر از قبل از ورود به این کار پژوهش های لازم را در این باره انجام دهند.

اصل اول! چاپ و بسته بندی صحیح دارو

هر کار چاپی چالش منحصر به فرد خود را دارد! اما در فرایند اصول بسته بندی دارو چالش های زیادی وجود دارد. برای مثال چاپ خانه دار باید ماشین آلات و ابزارهایی متناسب با این کار داشته باشد. معمولاً صاحبان شرکت های دارویی می خواهند که عملیات چاپ به شدت قابل اعتماد باشد.

فرایند اصولی بسته بندی دارو

یکی از عواملی که ممکن است باعث کند شدن مراحل اصولی بسته بندی دارو گردد، حفظ کردن یکدستی چاپ در تمام مدت و سپس کنترل کیفیت چشمی همه فرم ها و جعبه های چاپ گردیده است. در این فرآیند، نباید هیچ فونت ناخوانایی روی کار چاپی باشد. چاپگر ها باید مجهز به یک دوربین امنیتی باشند تا همه کارها کنترل شود، این کار ممکن است باعث کند شدن فرآیند چاپ شود اما کیفیت چاپ را تضمین می کند.

از دیگر عوامل چالش برانگیز، تصاویر چاپ شده روی بسته های دارویی است که گاهاً ربطی به محتویات دارویی ندارند و می توانند پیچیده باشند. تصاویر به چاپگر می فهماند که کار به چه صورتی باید انجام شود یا از چه ماشینی استفاده شود. همه این موارد روی قیمت نهایی چاپ تاثیر می گذارد.

به طور کلی برای رعایت اصول بسته بندی دارو و لیبل ها به ایستگاه های متعدد در یک ماشین چاپ فلکسو کم عرض مورد نیاز است چرا که برای مثال اگر بخواهید چاپ مشکی یک دست انجام دهید، شاید مجبور باشید از دو کلیشه مشکی استفاده نمایید. یکی از آنها برای حفظ نقاط بسیار ریز است و دیگری برای چاپ تصویرهای تیره تر است. در برخی از موارد برای بالابردن مسائل اهمیتی به ایستگاه های چاپ اضافی در ماشین فلکسو نیاز است. برای کسایی که با چاپ آشنا نیستند ممکن است کار چاپ شده سه رنگ به نظر بیاید در حالی که در واقعیت از دو نوع کوتینگ در چاپ آن استفاده می شود. تمامی این موارد جز ویژگی های امنیتی چاپ هستند.

در بسته بندی مواد دارویی باید چه اصولی رعایت شود؟

طراحی و تولید بسته بندی دارویی بسیار حائز اهمیت است و باید مطابق با برخی از استانداردها باشد. اصول بسته بندی دارویی عبارتند از:

• طراحی جعبه باید مطابق با استانداردهای ملی و بین المللی باشد. در طراحی جعبه دارویی از طرح های ساده استفاده می شود. اطلاعاتی مانند نوع دارو ، نام دارو ، دز دارو ، مشخصات تکمیلی و هشدارها باید توسط مصرف کننده به راحتی قابل فهم باشد.
• از رنگ های خاص برای اعلام هشدار خطر به درستی استفاده شود. به عنوان مثال قرص لانوکسین با رنگ آبی و خط نارنجی در وسط جعبه مشخص می شود.
• فونت و سایز عباران روی جعبه واضح باشد.
• خط بریل به صورت برجسته روی جعبه وجود داشته باشد تا افراد نابینا بتوانند داروها را با توجه به جعبه از یکدیگر تفکیک کنند.
• سایز جعبه مطابق با استاندارهای اعلام شده باشد.
• طرح روی جعبه مناسب با رده سنی مصرف کننده باشد.
• از اشکال و علائم مشخص کننده دارو به خوبی روی بسته بندی دارو استفاده شود.
• بسته بندی محصولات دارویی باید به گونه ای طراحی شوند که چینش و انبارداری را در داروخانه تهسیل کنند.

کارشناسان دارویی معتقد هستند که بیشتر داروهای ایرانی با نمونه های مشابه خارجی خود کیفیتی یکسان دارند. اما به دلیل این که بسته بندی های نامناسبی دارند نمی توانند اعتماد مصرف کننده را جلب کنند. به همین دلیل نه تنها اصول بسته بندی دارو هنگام طراحی بسته بندی برای محصولات دارویی مورد توجه قرار بگیرد ، بلکه باید از کیفیت مناسب برخوردار باشد.

انواع بسته بندی دارویی

روش های مختلفی برای بسته بندی دارو وجود دارد. برخی از انواع بسته بندی که برای محافظت دارو به کار می رود عبارتند از:

• ظروف شیشه ای

یکی از انواع متریال های مورد استفاده برای بسته بندی ظروف ، شیشه است. شیشه به دلیل این که از استحکام کافی برای محافظت محصول در مقابل رطوبت و برخوردار است ، نسبت به سایر متریال ها در انواع بسته بندی دارویی بیشتر استفاده می شود. برای حفاظت دارو از نور خورشید ممکن است که از شیشه های رنگی استفاده شود

از دیگر مزایای ظروف شیشه ای ، سهولت در پر کردن و مقرون به رفه بودن است. البته با توجه به این که ممکن است سطح ظرف شیشه ای به دلیل آزاد سازی قلیایی ، محصول را تحت تأثیر قرار دهد ، نمی توان ظرف شیشه ای را برای تمام داروها به کار برد.

• ظروف پلاستیکی

یکی دیگر از متریال های مورد استفاده در انواع بسته بندی دارویی ، پلاستیک است. ظروف پلاستیکی نشکن هستند و قابلیت جمع شدن دارند. از طرف دیگر وزن ظروف پلاستیکی بسیار سبک است. ظروف پلاستیکی در حجم های مختلف و مطابق با اصول بسته بندی دارو تولید می شوند.

• ظروف فلزی

فلزات به دلیل ویژگی نفوذ ناپذیری ، کاهش خطرات آلودگی ، محافظت از دارو در مقابل ضربه و رطوبت گزینۀ مناسبی برای بسته بندی محصولات دارویی به شمار می روند.

علاوه بر بسته بندی خود دارو ، یک بسته بندی ثانویه نیز وجود دارد که از جنس کارتن است. انتخاب طرح گرافیکی روی انواع بسته بندی دارویی ثانویه با توجه بر سن مصرف کننده تغییر می کند. امروزه بسته بندی های ثانویه با ابتکار و خلاقیت بیشتری طراحی می شوند و مانند گذشته از یک الگوی تکراری پیروی نمی کنند. البته توجه به این نکته حائز اهمیت است که داروها برای حمل و نقل ، در جعبه های بزرگتر نیز بسته بندی می شوند که به آن ها بسته بندی سوم گفته می شود.

کدام کارتن ها برای بسته بندی دارویی مرسوم تر هستند؟

جنس کارتن مورد استفاده در بسته بندی دارویی بسیار حائز اهمیت است. زیرا نه تنها باید از محصول در برابر نور خورشید ، ضربه و رطوبت محافظت کند بلکه باید مطابق با استانداردهای سازمان بهداشت باشد. در انواع بسته بندی دارویی از مقواهای مخصوص به نام ایندر برد استفاده می شود. این مقواها در بازار با نام مقواهای بهداشتی شتاخته می شوند و در گرماژهای مختلف تولید می شوند.

به طور کلی، جعبه دارو یکی از بخش های مهم اصول بسته بندی دارو است چرا که صنعت طراحی چاپ جعبه دارو یک صنعت بسیار پیچیده و بزرگ است و باید از سطح امنیتی خیلی بالایی برخوردار باشد. در طراحی جعبه دارو نکات بسیار مهمی مد نظر قرار می گیرد معمولاً باید سبک باشد. اگر دقت کنید متوجه می شوید بیشتر بسته بندی های دارویی از رنگ روشن و سفید برخوردارند که عمدتا بر اساس فاکتورهای خاصی است. همچنین برای تهیه جعبه دارو باید از مواد با کیفیت و فونت نوشتاری مناسبی استفاده شود. در برخی از مواقع با توجه به نوع دارو می توان از بسته بندی شیشه ای استفاده کرد اما به طور کلی استفاده از ظروف شیشه ای می توند باعث شود که خود محصول آسیب ببیند.

در برخی از موارد این ظروف Ph دارو را تغییر می دهند و ممکن است دارو سمی شود. معمولا در صنعت داروسازی از ظرف تحت فرآیند اتوکلاو استفاده می شود. که در واقع، گروهی از پلیمرهای آلی هستند و به صورت ورقه ورقه می باشند. عمدتا از این پلاستیک ها به عنوان ظروف یک بار مصرف استفاده می شود و بیشترین کاربرد آنها در داروهای تزریقی است.

با توجه به این که جعبه با محصول تماس مستقیم ندارد (دارو خود یک بسته بندی اولیه دارد) گاهی اوقات ممکن است از مقوای پشت طوسی برای بسته بندی دارو استفاده شود. امروزه از جعبه های لمینتی باکیفیت برای انواع بسته بندی دارویی استفاده می شود که از لایه های کاغذ، آلومینیوم و لایه های نازک پلی اتیلن ساخته شده اند. این جعبه ها باعث بالا رفتن مقاومت جعبه در برابر آب ، نور و هوا می شوند ، به همین دلیل برای انواع بسته بندی دارویی مناسب هستند.

روش های چاپ برای بسته بندی های دارویی

چاپ بسته بندی دارو شامل مراحل مختلفی است که عبارتند از:

• طراحی
• نمونه گیری
• چاپ
• خدمات تکمیلی

قیمت چاپ بسته بندی دارو به اندازه محصول (طول ،عرض ،ارتفاع) وزن محصول ، تعداد و… دارد. البته توجه به این نکته حائز اهمیت است که به دلیل ثابت بودن برخی از هزینه ها مانند هزینه طراحی ، زینک ، قالب و… در صورتی که تیراژ جعبه پایین باشد ، قیمت تمام شده یک عدد جعبه در مقایسه با تیراژهای بالاتر ، بیشتر خواهد بود. به همین خاطر چاپ بسته بندی دارو با تیراژ پایین مقرون به صرفه نیست.

با توجه به این که سایز و اندازه داروها بسیار متنوع است ، چاپ جعبه دارو نیز دارای تنوع است. اما چاپ جعبه دارو باید بر اساس اصول بسته بندی دارو باشد. اولین مرحله در چاپ ، طراحی طرح تیغ جعبه و نمایش 3بعدی است. طراحی 3 بعدی این امکان را فراهم می کند تا بتوان اندازه جعبه را به صورت 3 بعدی مشاهده کرد. دومین مرحله ، طراحی کارتن بسته بندی و جعبه است. با توجه به اصول بسته بندی دارو در یک طرف جعبه مشخصات سازنده و اطلاعات عمومی دارو به صورت فارسی نوشته می شود. در طرف دیگر نیز همین اطلاعات به صورت انگلیسی درج می شود.

تأثیر نبود استاندارد در چاپ و بسته بندی دارو

برخی معتقدند که نبود استاندارد در بسته بندی، انجام بعضی از کارها را در جعبه های دارویی سخت می کند و این باعث می شود که سرعت انجام اصولی بسته بندی دارو کمتر شود. به عنوان مثال، چاپ جلوه های امنیتی روی کارت های اعتباری که ابعاد استانداردی دارند، سریع تر و راحت تر صورت می گیرد، در بسته بندی دارو یک کار بسته بندی در منزل محبوب به حساب می آید البته به شرط رعایت قوانین اصول بسته بندی دارو، عناصر بسته بندی بسیار متنوع و فونت های این بسته ها نیز در اشکال و ترکیب های گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی، ترکیب این فونت ها و عناصر کار نسبتا پیچیده ای است.

بسیاری از برندهای مطرح در این زمینه تمایل به تیراژ های چاپ و بسته بندی کمتر با تنوع بیشتر دارند. علت این است که قوانین داروسازی به سرعت تغییر می کند. این قوانین در اروپا و آمریکا سریع تر تغییر می کند. به همین جهت چاپ جعبه برای یک تیراژ خاص با تعداد بالا اصلا منطقی نیست. چرا که ممکن است مجبور شوید تا چاپ روی آن به خصوص جلوه های امنیتی آن را تغییر دهید زیرا عمدتا در بازه ۶ تا ۹ ماه تغییر می کند.

یک چاپگر خوب در زمینه چاپ و بسته بندی دارویی باید جنبه های ایمنی و امنیتی را به خوبی رعایت کند، چرا که افزودن این جلوه های امنیتی ارزش زیادی برای مشتریان جعبه ها و        بسته های دارویی به وجود می آورد.

آشنایی با انواع بسته بندی و جعبه دارویی

برای قرص های کوچک، استفاده از جعبه های قرص یکی از بهترین گزینه ها است. انواع بسته بندی دارو به بخش­های مختلفی تقسیم می شوند که برای افرادی که نیاز به مصرف روزانه قرص دارند به اندازه کافی مناسب است. می توانید مواردی با برچسب، که بر اساس روز هفته یا تاریخ برچسب گذاری شده اند، خریداری کنید. این یک یادآوری برای شماست که روزانه قرص های خود را مصرف کنید. شما می توانید یک جعبه قرص کوچکتر نیز بخرید.

برای افراد یا به ویژه جمعیت بزرگسالی که در شمارش دوز و قرص مشکل دارند می توانند از این نوع جعبه های دارویی استفاده کنند که برای تهیه مقدار مشخصی قرص در روز طراحی شده است. این برای افراد، برای یادآوری که چند قرص مصرف کنند یا موارد دیگر بسیار مناسب است. یک خطر بزرگ در استفاده از دارو، ایمن نگه داشتن آن از دست کودکان است. بنابراین، مفهوم ایجاد طرح های دارویی ایجاد شد و باید چعبه های دارویی را با چرخش و فشار دادن باز کنند، کاری که فقط بزرگسالان می توانند انجام دهند. بیشتر قرص ها و کپسول ها در جعبه های مقوایی ساده و با الگویی بسته بندی شده اند که می توانند به صورت سفارشی استفاده شوند. این نوع بسته بندی بسیار جهانی است و می تواند متناسب با نوع داروهای شما باشد. شما می توانید آرم شرکت خود، نام دارو، مقدار مصرف، نیاز و موارد دیگر را در آن چاپ کنید.

این جعبه ها به راحتی در دسترس هستند و به صورت عمده نیز قابل خریداری هستند. آن­ها سبک هستند، عمدتا از ورق مقوایی نازک ساخته شده اند و به راحتی می توان آن­ها را سفارشی کرد. هنگام خرید عمده، نرخ فروش بهتری را در اختیار شما قرار می دهد. این جعبه ها نیز اغلب قابل بازیافت و استفاده مجدد هستند.

کارتن های سفارشی پزشکی

این کارتن ها مخصوصا برای صنعت طراحی شده اند تا مطمئن شوند داروها به راحتی حمل و نقل می شوند. آن­ها می توانند به راحتی بسته بندی و بارگیری شوند. این کارتن ها معمولا به اندازه ای بزرگ هستند که می توانند چندین مورد کوچک­تر را حمل کنند تا بتوانید آن­ها را یک به یک جابجا کنید. این کارتن ها معمولا حدود 1 کیلوگرم هستند. هنگامی که آن را پر کرده و حمل می کنید، هزینه های نهایی تحویل برای آن تحمیل می شود. یکی از بزرگترین مزایای استفاده از این کارتن ها این است که معمولا از ورق های راه راه ساخته شده اند و به حفظ آنه­ا کمک می کنند. همچنین به ثابت نگه داشتن محیط برای داروها کمک می کند تا به راحتی اکسید یا خراب نشوند.

ظروف دارویی و مزایای آن ها

ظرف دارویی وسیله ای است که نگهدارنده دارو است و ممکن است با محصول در تماس مستقیم باشد. اگر ظرف در تماس مستقیم با داروهای موجود است، ظرف فوری نامیده می شود. یا دستگاهی است که دارو یا محصول دارو را در خود نگه می دارد. به طور مستقیم یا به شکل غیر مستقیم در بعضی از ظروف ممکن است تماس مستقیم با دارو نداشته باشند. یعنی هر واحد در یک کیسه بسته بندی شده هستند. بسته بندی مناسب از دارو محافظت می کند. محصول با جلوگیری از ورود هوا، رطوبت، ذرات معلق،  میکروارگانیسم ها و... محافظت می شود، بدین وسیله نگه داشتن محصول در شرایط ایمن و همچنین استفاده صحیح  از آن ممکن می شود.

بسته بندی های مختلف

 روش های بسته بندی دارو در سه نوع وجود دارد. بسته بندی اولیه، پاکتی است که دوز دارو را تعیین می کند. این بسته بندی باید به گونه ای باشد که هیچ تعاملی با دارو نداشته باشد. مانند، بسته های قرص، بسته های نواری و..... بسته بندی ثانویه، پوشش یا بسته ای که داروها را ذخیره می کند. بسته های موجود در آن برای گروه بندی داروها  و انواع جعبه دارو وجود دارد. مانند، کارتن، جعبه و....بسته بندی سوم، برای تهیه  داروهای عمده مانند، حمل و نقل داروها از یک مکان به دیگری مانند، ظروف، بشکه ها و... تهیه می شود. چهار نوع بسته بندی ظروف دارویی به صورت جهانی وجود دارد. ظرف کاملا بسته، ظرف هواگیری شده، ظرف ایمن برای جلوگیری از در دسترس بودن کودکان، ظرف مهر و موم شده است.

ظرف کاملاً بسته

این ظرف از محتویات محافظت می کند، جلوگیری از آلودگی با مواد جامد اضافی در شرایط نرمال، شرایط حمل و نقل، ذخیره سازی، جلوگیری از ریخته شدن ناخواسته دارو از ویژگی های این بسته بندی است.

مواد برای ساخت

انواع مختلفی از مواد مورد استفاده برای تولید ظروفی مانند شیشه، پلاستیک، فلز و لاستیک استفاده می شود. به مدت 4 دهه شیشه به طور گسترده استفاده می شود. ظروف شیشه ای، اطمینان از نرمی، دید، مقاومت، استحکام، محافظت از رطوبت، سهولت در پر کردن

دوام، سهولت در نظافت و بطری های اقتصادی معمولا در صنعت داروسازی هستند. مزایای ظروف شیشه ای بسیار است. آ­ن­ها از دارو و محصول دارویی  محافظت می کنند. آن­ها با تولید محصول پایداری محصول را بهبود می بخشند. با فرایند قالب گیری آماده می شوند. برخی از داروها به قوطی نور بسیار حساس هستند و به همین دلیل با استفاده از انواع مختلف رنگی محافظت شود.

بسته بندی دارو و ارتباط آن با تولید

بسته بندی اولیه و ثانویه محصولات دارویی ارتباط تنگاتنگی با تولید آن­ها دارد و بخشی جدایی ناپذیر از روند ارزش افزوده را تشکیل می دهد. واحد کنترل کیفیت وظیفه کنترل مواد بسته بندی دارویی از جمله دریافت، شناسایی، نمونه برداری، آزمایش و تایید یا رد ظروف و بسته شدن محصولات دارویی را بر عهده دارد.

مسئولیت این آزمایشات اکنون بیشتر و بیشتر به عهده تولیدکنندگان مواد بسته بندی است. با این حال، به عنوان پیش شرط این، اقدامات اضافی QA، مانند صلاحیت فروشنده، حسابرسی تامین کننده و توافق نامه های فنی، باید انجام شود. قانون فدرال غذا، دارو و لوازم آرایشی و بهداشتی نیاز به اطلاعات کافی در رابطه با مواد بسته بندی را الزامی می کند.

این قانون وجود دارد كه اگر داروی آن به طور كامل یا جزئی از هر ماده سمی یا مخربی كه ممكن است باعث مخرب شدن سلامتی شود ، تقلبی تلقی شود. علاوه بر این، در بخش 502 این قانون آمده است كه در صورت حذف موارد بسته بندی، دارویی مارک نامناسب در نظر گرفته می شود. همچنین، بخش 505 قانون نیاز به توصیف کاملی از روش­های استفاده شده و امکانات و کنترل­های استفاده شده برای بسته بندی داروها دارد. بخش 505 قانون می گوید که یک برنامه کاربردی باید شامل شرح کاملی از روش­های استفاده شده در ساخت، فرآوری و بسته بندی این دارو باشد. این شامل امکانات و کنترل­هایی است که در بسته بندی یک محصول دارویی استفاده می شود.

بسته بندی اولیه به معنای هر قسمت از سیستم بسته شدن ظرف است. به طور معمول ظروف (به عنوان مثال آمپول، ویال، بطری)، آستر کانتینر (به عنوان مثال .... آسترهای لوله ای)، بسته شدن درپوش های پیچ، درپوش ها، آسترهای بسته کننده، کاور درپوش داخلی، مهر و موم های داخلی کانتینر در موارد بزرگ تزریقی، پوشش های اضافی، لوازم جانبی  و برچسب های کانتینر است. منظور از بسته بندی اولیه، یک جز بسته بندی است که مستقیما با فرم دوز در تماس است یا ممکن است در آن باشد. مولفه بسته بندی ثانویه به معنی بسته بندی است که مستقیما با فرم دوز در تماس نیست و نخواهد بود.

بسته بندی با دستگاه

بسته بندی با کمک دستگاه مدیریت کاربر پسند است و همچنین مطابقت را بهبود می بخشد. این نوع بسته بندی با استفاده از دستگاه  هایی مانند سرنگ های از قبل پر شده، قطره چکان، سیستم های انتقال از طریق پوست، پمپ ها و اسپری های آئروسل، امکان استفاده راحت تر را فراهم می کند. چنین دستگاه هایی اطمینان حاصل می کنند که محصول دارویی به درستی و به مقدار مناسب تجویز می شود.

ظروف شیشه ای بر اساس مقاومت هیدرولیتیکی آن ها طبقه بندی می شوند. شیشه خنثی، با مقاومت بالا در برابر هیدرولیتیک به دلیل ترکیب شیمیایی شیشه خود و مناسب برای اکثر آماده سازی ها برای استفاده از روش تزریقی است. معمولا شیشه سودآهکسیلیس با مقاومت هیدرولیتیک بالا ناشی از محافظت مناسب سطح است و مناسب برای اکثر آماده سازی های آبی اسیدی و خنثی چه برای استفاده از روش تزریقی و .... مورد استفاده قرار می گیرد. شیشه نوع سوم، لیوان سوداآهک معمولا از شیشه سودآهک سیلیس است که فقط دارای مقاومت هیدرولیتیک متوسط ​​است. به طور کلی برای آماده سازی های غیرآبی برای استفاده از طریق تزریق، کاربرد دارد. به جز ظروف شیشه ای نوع  اول، ظروف شیشه ای برای داروسازی مجددا استفاده نمی شوند.

بسته بندی لاستیکی

لاستیک از چندین ماده تشکیل شده است که یکی از آن­ها الاستومر است. ترکیبات مدرن لاستیکی که در بسته بندی داروسازی استفاده می شود، فقط دارای تعداد محدودی ماده تشکیل دهنده است که استخراج آن بسیار دشوار است. بسته شدن های حاصل از چنین موادی معمولا مشکلی ایجاد نمی کنند و می توانند در تماس با تعداد زیادی از داروها مورد استفاده قرار گیرند. بسته بندی لاستیکی برای استفاده دارویی باید از الزامات مربوط به مهم ترین فارماکوپه ها برخوردار باشد.

باید تاکید کرد که الزامات فارماکوپه ها و استانداردها باید به عنوان حداقل نیازها دیده شوند. تناسب یک محفظه لاستیکی برای یک کاربرد خاص فقط با استفاده از مطالعات پایداری قابل اثبات است. جدا از نظارت و کنترل سوابق معیارهای انتخاب بسته بندی اولیه، همان موارد در فارماکوپه و اسناد استانداردی که باید بخشی از شیوه های پذیرش روزانه باشد، تعریف شده است. برای هر فرآیند و انتخاب مواد بسته بندی، اعتبار سنجی نیازهای فرآیند و نیازهای محصول ضروری است. مطالعات مختلف مربوط به همان مورد موجود است، انتخاب رهنمودهایی که باید دنبال شود کاملا یک انتخاب فردی و فرایندی است.

معایب و مزایای بسته بندی های مختلف

 استفاده از ظروف شیشه ای ممکن است باعث ایجاد هوا، شکسته شدن و در برابر شست و شو باعث آزاد سازی قلیای آن شود.

سطح ظرف شیشه ای محصول به دلیل آزاد سازی قلیایی، ممکن است محصول  را تحت تأثیر قرار دهد.

pH دارو تغییر می کند. بالاخره دارو ممکن است سمی، تجزیه و غیر فعال شود. به عنوان مثال انسولین pH3.5  اگر در ظرف شیشه ای ذخیره شود، برای مدت طولانی این با شیشه تعامل دارد و قلیایی آزاد می شود. این pH از 7 عبور می کند و غیر فعال می شود و اثر خود را از دست می دهد. آب مقطر  و تصفیه شده در بسته بندی مناسب قرار می گیرد و ظرف تحت فرآیند اتوکلاو قرار می گیرد. پلاستیک ها معمولا گروهی از پلیمرهای آلی هستند و به اشکال مختلف ورقه ورقه شده است. معمولا در داروسازی و پزشکی استفاده می شود و در بسته بندی مخصوص نوع ظرف یکبار مصرف، مانند سرنگ، دستگاه لوله و... استفاده می شود. برخی از ظروف اکنون از پلاستیک ساخته شده اند. استفاده اصلی برای کیسه های محلول های تزریقی است.

ظروف پلاستیکی در مقایسه با ظروف شیشه ای دارای چندین مزیت هستند، نشکن هستند، قابلیت جمع شدن دارند، سبک هستند. فارماکوپه های اروپا، ژاپن و ایالات متحده همه مواد از همان نوع را توصیف می کنند، اما تفاوت های قابل توجهی در طبقه بندی و ارائه وجود دارد. تا آن جا که به آزمایشات مربوط می شود، مقایسه سه فارماکوپه بسیار دشوار است. فارماکوپه اروپا دقیق ترین مورد است و نیاز به آزمایشاتی در رابطه با کاربرد و راه های مصرف داروی دارد. علاوه بر این، همین مفهوم به ظروف فله برای مواد فعال نیز تعمیم داده می شود. ظروف فلزی فقط برای محصولات دارویی برای استفاده غیر شفاهی استفاده می شود. آن­ها شامل لوله ها، بسته های ساخته شده از فویل یا تاول، قوطی و سیلندرهای آئروسل و گاز هستند.

آلومینیوم و فولاد ضد زنگ فلزات انتخابی برای بسته بندی اولیه و ثانویه محصولات دارویی هستند. آن­ها از مزایای خاصی برخوردار هستند و ظروف کاملا مشهود در برابر دستکاری را ارائه می دهند. از آن­جا که فلز مقاوم، نفوذ ناپذیر در برابر گازها و ضد خرد شدن است، ماده ایده آل بسته بندی ظروف تحت فشار است. توضیحات و آزمایشات را می توان در هنجارها و استانداردهای ISO یافت. این­ها با همکاری تولیدکنندگان تاسیس شده اند. الزامات در فارماکوپیه داده نشده است. مناسب بودن یک ماده خاص برای یک ظرف به طور معمول با انجام مطالعات پایداری که در آن مواد با داروی مورد نظر در تماس است، ایجاد می شود.

اصول بسته بندی مواد غذایی

چکیده:

هدف از بسته بندی کردن این است که هم زمان نگهداری مواد غذایی افزایش یابد و هم بطور کلی از خطر عوامل فساد درونی و بیرونی و اکسایش حفظ شود. همچنین حمل و نقل مواد غذائی بهتر و آسانتر انجام گردد. بسته بندی محصولات غذایی، چنان جدی و مسئله ساز است که می باید دولت به عنوان گامی در راه توسعه صادرات تسهیلاتی برای وارد کردن دستگاههای جدید بسته بندی و مواد لازم فراهم آورد و امکاناتی کافی در اختیار شرکت های صادر کننده قرار دهد. در این مقاله به مهمترین عوامل موثر در فساد از جمله میکروارگانیسم و اکسیژن و نقش بسته بندی در جلوگیری از ورود آنها به مواد غذایی تحت عنوان بسته بندی و بهداشت ، اهمیت اقتصادی بسته بندی که مهم ترین آن افزایش طول عمر نگهداری مواد غذایی ویژگی های بسته بندی مانند عدم تاثیر متقابل سوء بین محصول و ماده بسته بندی، ویژگی مکانیکی، مقاومت حرارتی وجذاب بودن ظاهر بسته بندی و چند روش بسته بندی از جمله روش بسته بندی اتمسفر تغییر یافته شماری از انواع بسته بندی بررسی و به مزایا و معایب آنها پرداخته می شود . همچنین به تاریخچه ای مختصر از استفاده از این مواد در موارد خاص نیز اشاره خواهد گردید. یکی از قدیمی ترین ظروف بسته بندی مخصوصاً در مورد مواد غذایی ظروف شیشه ای می باشد اعتقاد بر این است که   شیشه گری نوعی از صنعت کوزه گری بوده و قدمت آن به ۷۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد و در باستان ساخت بطریهای شیشه ای یک صنعت مهم بشمار می آمد.

مقدمه

بسته بندی یک بخش اساسی در زندگی روزمره ما است. ما در زندگی امروزه تحت فشارهای زیادی زندگی می کنیم. با توجه به نوع زندگی ما و در کار و در زندگی شخصی و کلیه فعالیت هایی که درگیر آن هستیم و بسته بندی با تغییرات زیادی در نوع مصرف مواجه است. تغییر دورنما و آینده زندگی جمعی و امتیازاتی که تکنولوژی های جدید به همراه آورده است و به طور ثابت و پایدار فرصت های جدیدی را برای تولید کنندگان در یافتن راه های جدید برای راضی کردن و برآورده کردن نیازهای مشتریان بسته بندی پدید آورده است. مصرف بسته بندی هزینه های زنجیره تولید را افزایش می دهد. مصرف بسته بندی نباید تنها به جاذبه و تاثیرات بصری آن در سوپر مارکت ها توجه داشته باشد بلکه باید از محتویات بسته بندی محافظت کند و سهولت توزیع آن را فراهم بیاورد و تا جایی که ممکن است سادگی حمل و نقل وئ کاربرد توسط مشتریان را بیاورد تاریخ نشان داده است که در ابتدای تمدن بشری نیازی به بسته بندی مواد غذایی نبود، بلکه مردم برای بدست آوردن غذا از محلی به محل دیگر می رفتند تا زمانی که پناهگاههایی دایمی برای خود پیدا کردند. در چنین شرایطی ناچار بودند غذا را از محل های مختلف جمع آوری کنند و به محل سکونت خود بیاورند. این نیاز باعث شد که اولین انواع بسته بندی نظیر کدو های خشک شده، صدف ها، برگها ، پوست حیوانات و دیگر مواد طبیعی مورد استفاده قرار بگیرند. برای انتقال آب، شیر، ماست، روغن یا دوغ از پوست حیوانات استفاده می شد. از شاخ حیوانات برای حمل و نقل و ذخيره غذا و محصولات کشاورزی استفاده کردند. بطور کلی ظهور انقلاب صنعتی به راستی تحول اساسی در نظام تولید کالایی ایجاد کرد. انقلاب صنعتی، جهان را با فوران کالاهای گوناگون صنعتی روبرو کرد. تنوع کالاها و رقابت فشرده میان تولید کنندگان و بازرگانان به تدریج هند را نیز علاوه بر علوم دیگر وارد مجموعه سیستم بسته بندی کرد. با پیشرفت بیشتر، علوم توسعه بسته بندی سبب مستقل شدن این صنعت از مجموعه صنایع دیگر شد و رقابت و نیاز سبب گردید که صنایع بسته بندی سهمی قابل توجه از بودجه های شرکت های تولیدی را به خود اختصاص دهد. امروزه صنایع بسته بندی تبدیل به یک تکنولوژی قدرتمند شده است.

تعاریف

فساد مواد غذایی : عبارت است از ایجاد هر نوع تغییر در وضعیت مواد غذایی اعم از این که قابل مصرف باشد یا خیر. گاهی ممکن است ماده ای به دلیل رسیده شدن بیش از حد و لهیدگی از حالت طبیعی خارج شود و امکان بسته بندی، حمل و نقل، نگهداری و توزیع آن وجود نداشته باشد در چنین حالتی ماده ی غذایی از حالت استفاده خارج می شود . آلودگی وجود هر ماده ای در مواد غذایی که وجود آن مطلوب نیست چه این عامل یا ماده ماهیت شیمیایی داشته باشد یا ماهیت بیولوژیکی.

مهم ترین عوامل موثر بر فساد مواد غذایی

1- میکرو ارگانیسم : میکروارگانیسم شامل (باکتری ، کپک و مخمر ها موجودات بسیار ریزی اند که با چشم و حتی ذره بین های ضعیف قابل رؤیت نیستند اما در همه جا وجو دارند و همیشه امکان آلودگی مواد غذایی از طریق یکی از آنها به سادگی وجود دارد با بسته بندی درست می توان از ورود آنها به داخل مواد غذایی تا زمان مصرف جلوگیری کرد.

۲- آنزیم های طبیعی مواد غذایی : بسیاری از مواد غذایی به ویژه سبزی ها، میوه ها، شیر، تخم مرغ و انواع گوشت و ... در حالت طبیعی دارای آنزیم های گوناگون اند که اگر با روش صحیح مهار نشوند ، موجب فساد می شوند . در حالت طبیعی این آنزیم ها در لایه های سلول و بافت های مواد غذایی محصورند و نمی توانند وارد واکنش های خود شوند اما اگر هر عاملی موجب آسیب بافتی شده، ، سلول ها و بافت ها متلاشی شوند ، آنزیم های آزاد شده وارد فضای بین مولکولی و بافت ها می شوند روی ترکیبات غذایی اثر کرده و باعث فساد مواد غذای می شوند با بسته بندی این نوع مواد غذایی می توان از آسیب رسیدن به آنها تا زمان مصرف ممانعت کرد.

3- حشرات : حشرات علاوه بر آلوده ساختن مواد غذایی با انتقال میکروب ها از فضولات و مواد غذایی آلوده بر روی مواد غذایی و نیز باقی گذاشتن مواد دفعی خود روی آنها، از مواد غذایی به عنوان محلی برای تخمگذاری استفاده می نمایند. از دیگر عوامل فساد مواد غذایی که به طور غیر مستقیم نقش خود را در فساد مواد غذایی ایفا می کند عبارت است از اکسیژن :برای رشد میکروارگانیسم های هوازی و پاره ای از آنزیم ها بویژه آنزیم اکسیداز اکسیژن لازم است. همچنین انگلها، رطوبت، گرما.

بسته بندی مواد غذایی:

بسته بندی عبارت است از هنر و علم آماده سازی مواد غذایی برای انبار کردن و در نهایت فروش یا به بیان دیگر بسته بندی عبارت است از پوششی که سلامت کالای محتوی خود را از مرحله تولید تا مرحله ی مصرف حفظ می کند. بسته بندی باید در حد امکان ساده و ارزان باشد، ضمن اینکه اهداف اولیه بسته بندی یعنی خاصیت حفاظتی و جذابیت را نیز دارا باشد.

خواص مطلوبی که از دید گاه صنایع غذایی مهم هستند عبارتند از:شفافیت ، نفوذ پذیری یا غیر نفوذ پذیری محصول نسبت به بخار آب و گازهای دی اکسید کربن ، اکسیژن و نیتروژن.

هدف از بسته بندی مواد غذایی

1- از ضایعات آن جلوگیری و مدت نگه داری را افزایش داد

2- طول عمر نگهداری مواد غذایی افزایش یافته و مواد غذایی را به طور کامل از خطر عوامل فساد درونی و بیرونی حفظ کرد.

٣- محصولات تولید شده در بهار و تابستان را در فصل های دیگر استفاده کرد.

4- بازار یابی و حمل و نقل آنرا بهتر و آسانتر انجام داد.

۵ باعث کاهش ضایعات و جلب مشتری شد.

6- مواد غذایی از صدمه می عوامل مخرب مکانیکی مانند بارگیری و تخلیه و ... حفظ می شود.

7- تغيرات جوی به مواد غذایی بسته بندی شده آسیب نمی رساند به عبارتی رطوبت هوا باعث نرم شدن مواد غذایی و به هم چسبیدن آنها نمی گردد.

اهمیت بسته بندی از نظر اقتصادی

مهم ترین اهمیت که در بسته بندی محصولات غذایی مدنظر است افزایش طول عمر نگهداری محصول است ماده بسته بندی از طریق تنظیم فضای مناسب در داخل بسته با توجه به ویژگی های نگهداری محصول، زمان ماندگاری آن را افزایش می دهد. در این مورد به خصوص هماهنگی بین ویژگی های ماده بسته بندی و نیازهای نگهداری محصول می باید فراهم گردد. اهمیت دیگری که در استفاده از بسته بندی محصولات مدنظر است، بهبود حمل و نقل، انبارداری و عرضه محصول می باشد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی و تولید انبوه محصولات بدون استفاده از بسته بندی، عرضه محصول به صورت عمده فروشی یا خرده فروشی با بازار امکان پذیر نیست. یعنی با وجود اینکه به نظر می رسد بسته بندی یک هزینه اضافی را برای تولید کننده تحمیل می کند، اما باید در نظر داشت بدون استفاده از بسته بندی کل هزینه تولید به هدر می رود. در چنین بسته بندی هایی باید به ابعاد بسته از نقطه نظر قابلیت حمل و نقل و عرضه آن توجه شود و همچنین باید به شیوه زندگی مردم و میزان مصرف محصولات مختلف در هر جامعه دقت شود. محصولات باید در بسته بندی هایی عرضه شوند که در صورت نیاز در یک یا دو وعده مورد مصرف قرار گیرند. بسته بندی از نقطه نظر جذاب نمودن ظاهر بسته و بازار پسند کردن آن نیز اهمیت زیادی دارد. این جنبه از بسته بندی کردن در بعضی موارد اهمیت و کاربرد بسته بندی را تحت پوشش قرار می دهد. بسته بندی عمل مناسبی برای درج اطلاعات و ارایه اطلاعاتی است که تولید کننده موظف است در اختیار مصرف کننده قرار دهد. از این طریق از رعایت قوانین و مقررات صنایع غذایی یاری می گیرند. ارایه اطلاعات ممکن است به صورت مستقیم یا غیر مستقیم انجام گیرد. درج اطلاعاتی نظیر دستورالعمل مصرف کالا، ترکیبات سازنده و ارزش غذایی آن، تاریخ مصرف، تاریخ انقضاء کالا، به طور مستقیم انجام می شود. در حالی که برخی اطلاعات به طور غیر مستقیم با استفاده از رنگی مه در طراحی های بسته به کار رفته و یا علائم اختصاری که به طور بین المللی پذیرفته شده به مصرف کننده منتقل می گردد. به عنوان مثال، رنگ سبز نشان دهنده بی ضرر بودن محصول است. این موضوع ممکن است به منشا طبیعی و یا گیاهی محصول مربوط گردد و یا به فراوری اضافه ای که جهت استخراج برخی ترکیبات مضر در آن محصول به کار رفته مربوط  می گردد.

بسته بندی و بهداشت

یکی از راه های حفظ بهداشت مواد غذایی ، بسته بندی آنها است .زیرا بسته بندی علاوه بر جلوگیری از نفوذ میکروارگانیسم ها در مواد غذایی ، از ارتباط بی دلیل و دستکاری واسطه ها و خریدار آن با مواد غذایی جلو گیری می کند. لذا مناسب است که به منظور جلو گیری از انتقال آلودگی از فرد به مواد غذایی، از دست زدن فرد آلوده به ماده غذایی جلوگیری شود .در برخی فروشگاه ها ، همزمان علاوه بر مواد غذایی نظیر سبزیجات (که برگ های آن می تواند به شدت آلوده باشد)، سایر مواد غذایی مانند گوشت ، مرغ، ماهی که به شدت فساد پذیر هستند نیز به فروش می رسند .لذا در چنین فروشگاه هایی به کمک بسته بندی، می توان مواد غذایی که به سرعت فساد پذیرند نظیر گوشت ، مرغ، ماهی و .... از آلودگی و فاسد شدن آنها جلوگیری نمود.

انواع بسته بندی:

١- بسته بندی بافلز

۲- بسته بندی با چوب ، کاغذ یا مقوا

۳- بسته بندی با مواد شیمیائی همچون نایلون، پلاستیک و...

 ۴- بسته بندی با شیشه و سرامیک د- بسته بندی با الیاف و پارچه

طبقه بندی مواد اولیه بسته بندی از نظر تولید وجنس

از نظر تولید : بسته بندی مواد غذایی براساس اینکه در کارخانجات مواد غذایی ساخته شود و یا اینکه قبلا در کارخانجات دیگر تولید می گردند دو دسته اند.| قوطی های کنسروی فلزی و همین طور شیشه ای که قبلا در کا خانجات قوطی سازی و شیشه سازی تهیه شده اند. مواد بسته بندی پلاستیکی و کاغذی معمولا در خود کا خانه های مواد غذایی در پروسه (فرایند تولید مواد غذایی تولید و برای بسته بندی استفاده می شود.

از نظر جنس:

1- شیشه ای: انواع شیشه بستگی به نوع مواد غذایی دارد شیشه را می توان برای غذاهایی چون نوشابه ، چاشنی ها، شیر و فرآوردهای آن بکار برد.

۲-قوطی فلزی یا آهن سفید : قبل از ساختن قوطی ورق آنرا با یک لایه نازک قلع قلع اندود می کنند معمولا مقدار قلع روی ورق قوطی حدود 1/۲۵ درصد وزن قوطی است . برای جلوگیری از زنگ زدگی حاصل از بخار آب متصاعد شده و همینطور کاهش واکنش های شیمیایی بین فلز و محتویات قوطی سطح خارجی قلع لاک اندود می شود. انتخاب نوع لاک به نوع مواد غذایی بسته بندی شده در قوطی ،شرایط نگهداری و طول عمر بسته بندی بستگی دارد.

۳-قوطی های آلومنیوم: جنس آلومنیوم در صنعت بسته بندی مواد غذایی بیش از نیم قرن است که کارایی دارد. از مهم ترین مزایای مواد آلومنیومی غیر سمی بودن آنها است.

4- پلاستیک ها : امروزه پلاستیک ها کاربرد زیادی در صنعت بسته بندی پیدا کرده و در درجه دوم اهمیت بعد از شیشه ها قرار گرفته اند. پلاستیک ها از نفت خام -گاز و قسمتی از زغال سنگ تهیه می شود. از مهم ترین این مواد می توان به پلی اتیلن، پلی وینل کلراید (پی وی سی ) پلی پروپلین (پی پی) وسلوفان می توان اشاره کرد.

5-کاغذ-مقوا-کارتن: کا غذهایی که برای بسته بندی بکار می رود به شرح زیر است. الف. کاغذ کرافت:رنگ این کاغذ قهوای روشن است. و برای بسته بندی نمودن مواد غذایی و مکمل ها استفاده می شود. ب.کاغذ لامینه :لامینه یعنی چند لایه بودن با استفاده از ورقه های نازک آلومنیومی یا پلی اتلین می باشد.

پ. کاغذ پاراشيمنت: نسبت به رطوبت وروغن بسیار مقاوم است ، و فاقد طعم و بو می باشد.

ت. کاغذ گلاسین: این کاغذ معمولا در بسته بندی نمودن کیک ها، قهوه ، چیپس و .... کاربرد دارد.

ث. کارتن: برای بسته بندی های که روی هم چیده می شوند از کارتن استفاده می شود.

مزایا و معایب چند نمونه مواد اولیه بسته بندی

در بسته بندی محصول یکی از مسائل مهم علاوه بر ممانعت کنندگی آن نسبت به اکسیژن، نور و رطوبت عدم نفوذپذیری آن نسبت به ترکیبات فرار می باشد. على الخصوص در مورد محصولاتی مثل قهوه، ادویه جات و پودر آبمیوه جات و سبزیجات معطره و غیره که با ویژگی عطر و طعم خاص خود شناخته می شوند. یعنی ماده بسته بندی باید علاوه بر حفظ این ترکیبات معطره از نفوذ ترکیبات معطره مولد عطر و طعم نامطلوب در محصول نیز جلوگیری نماید. این مواد ممکن است از ۳ طریق وارد محصول گردد:1

1) در اثر تجزیه ماده بسته بندی

۲) از طريق نفوذ ترکیبات افزودنی ماده بسته بندی

۳) از محیط اطراف بسته بندی

بسته بندی های شیشه ای

مزایا:

1-از نظر شیمیایی هیچ گونه اثری روی مواد غذایی ندارد

2-در برابر رطوبت مقاوم است

۳- محتویات آن بخوبی دیده می شود.

4- هزینه بسته بندی کم است.

معایب:

1-در برابر نور شفاف ویتامین های آن بخصوص (ث -ب ) از بین می رود.

2-شست و شوی آن مشکل زا است.

3- امکان شکستن شیشه در زمان حمل و نقل وجود دارد.

بسته بندی های کاغذی -مقوایی

مزایا:

• سبک، حمل و نقل آن آسان است .

۲- جای کمی برای ذخیره و توزیع اشغال می کند.

• نور خورشید در آن تاثیر ندارد.

۴- قابل بازیافت و به محیط زیست آسیب نمی رساند.

معایب:

۱-استحکام آنها کم و در زمان حمل و نقل اغلب پاره می شود.

• محتویات داخل آنها برای خرید قابل روئیت نیست

٣- هزینه بسته بندی نسبت به شیشه گرانتر است.

بسته بندی های پلاستیکی

مزایا:

1-سبک و حمل نقل آن آسان است.

۲- حجم کمی دارد.

• محتویات داخل آن قابل رؤیت است.

معایب:

1-گران بودن آنها

بر روی محیط زیست اثرات تخریبی دارد.

ویژگی های بسته بندی

مهم ترین ویژگی هایی که در انتخاب مواد بسته بندی مورد توجه قرار می گیرد عبارتند از :

• عدم تاثیر متقابل سوء بین محصول و ماده بسته بندی: در این مورد اثر محصول غذایی بر روی ماده بسته بندی و اثر ماده بسته بندی بر روی محصول به طور متقابل مطرح می باشد. ماده بسته بندی از طرق مختلف می تواند اثرات سوء بر محصول ایجاد کند:

الف) از طریق انتقال مونومرهای سازنده آن که به طور آزاد در بافت ماده پلیمری وجود دارند و در نتیجه ی حرارت فرایند های شکل دهی به واسطه تجزیه حرارتی آزاد شده اند. انتقال این مونومرهای آزاد به محصول باعث مسموم شدن محصول می گردد.

ب) انتقال تركيبات از محصول و اثرات سوء آن بر ماده بسته بندی نیز حائز اهمیت است. در چنین مواردی ماده بسته بندی باید نسبت به ترکیبات واکنش دهنده از محصول مورد نظر، مقاوم باشد. این نوع بسته بندی از ۵ لایه تشکیل یافته است. این لایه ها از درون به بیرون عبارتند از :

لایه پلی اتیلنی مجاور با محصول، آلومینیوم فویل، لایه پلی اتیلنی، مقوا و پس از آن نهایتا لایه پلی اتیلنی مجاور به هوا. هر کدام از این لایه ها با هدف خاصی تهیه شده اند:

لایه داخلی پلی اتیلنی اولا به عنوان فیلم خنثی و با محصول واکنش نداده و ثانيا قابلیت دوخت حرارت را فراهم می کند.

لایه آلومینیوم فویل برای ممانعت از حضور نور بکار برده می شود.

لایه پلی اتیلنی میانی برای ممانعت از حضور نور بکار برده می شود.

لایه پلی اتیلنی میانی اولا نقش ممانعت کنندگی دارد و ثانياً عامل چسباننده مقوا و آلومینیوم فویل می باشد.

لایه مقوا استحکام بسته و قابلیت چاپ را تامین می کند.

لایه پلی اتیلنی خارجی از چاپ روی مقوا محافظت می کند و آن را براق می کند.

در چنین ماده بسته بندی مرکب، امکان نفوذ برخی ترکیبات اسیدی وجود دارد. ترکیبات اسیدی نفوذ کننده دو نوع اسید یعنی اسید استیک و اسید پروپیونیک اند که قادرند از لایه پلی اتیلنی عبور کرده و با لایه آلومینیوم فویل واکنش دهند در این صورت اولا باعث خوردگی این لایه ها شده، ثانية این لایه ها از هم جدا شده و در برخی موارد دیده شده که نمک آلومینیومی اسید نفوذ کرده، قادر است به طور مجازی باعث چسبیدن دو لایه پلی اتیلنی گردد.

2- از دیگر ویژگی هایی که باید در انتخاب ماده بسته بندی دقت گردد ویژگی های مکانیکی ماده بسته بندی یعنی مقاومت آن در برابر برخورد ضربه و سوراخ شدگی است.

3- مقاومت حرارتی ماده بسته بندی

4- کم بودن وزن مخصوص ماده بسته بندی.

۵- از نقطه نظر قابلیت مشاهده محتویات درون بسته و جذاب نمودن ظاهر بسته این مساله امری مطلوب است. اما در عین حال از نقطه نظر حساسیت محصول غذایی نسبت به تابش نور در بسیاری از موارد لازم است ماده بسته بندی از نوعی انتخاب شود که از اثرات سوء نور بر روی محصول غذایی ممانعت کند. در این مورد معمولاً از رنگی کردن بسته با استفاده از رنگدانه ها و یا متابولیزه کردن بسته به استفاده از رسوب آلومینیوم بر روی ماده بسته بندی و یا با استفاده از یک لایه مستقل از فویل آلومینیوم در کنار ماده بسته بندی اصلی کمک گرفته می شود.

روش های بسته بندی

بسته بندی به روش آسپتیک، اصولا شامل استریل کردن محصول قبل از بسته بندی و قرار دادن آن داخل ماده بسته بندی از پیش استریل شده در یک محیط استریل و عاری از میکروب است. از این روش مدت هاست برای شیر و محصولات لبنی، و اکنون برای آب میوه و محصولات مایع دیگر نیز استفاده می شود. بسته بندی با اتمسفر کنترل کننده، یکی دیگر از روش های بسته بندی مواد غذایی است و متضمن داشتن هوایی با مشخصات از پیش تعیین شده در بسته بندی است. این روش بسیار هزینه بر بوده و به دلیل حفظ هوای اصلی در اطراف محصول بسته بندی شده (به دلیل ماهیت پویایی محصول چه ار نظر میکروبی و چه شیمیایی)، از نظر فنی غیر ممکن یا غیر عملی است. بسته بندی به روش اتمسفر تغییر یافته، یکی از روش های سودمند و مفید در بسته بندی مواد غذایی است. این روش به معنای بسته بندی یک محصول فساد پذیر در هوایی است که تغیر یافته و ترکیب آن با ترکیب هوای معمولی فرق می کند . یکی از اهداف اصلی در این نوع، توسعه روش بسته بندی با تغییر اتمسفر به عنوان جایگزینی برای نگهداری محصولات از طریق انجماد و کاهش مصرف انرژی است بدون این که آثار منفی بر کیفیت محصول در حین مراحل انبار داری و فروش به بار آورد.

نتیجه گیری و جمع بندی

از آنجا که یکی از نیاز های اساسی و مادی انسانها، نیاز به مواد خوراکی می باشد و با توجه به پراکندگی جوامع انسانی و نیاز به اینکه محصولات غذایی که در یک منطقه تولید می شود برای رفع این نیاز مادی باید به مناطق دیگر انتقال یابد ، همیشه این دغدغه وجود داشته که مواد غذایی در حين نقل و انتقال ممکن است آلوده ، ويا ضایعاتی به دنبال داشته باشد. بنابراین    انسان ها از زمانی که پناهگاه دائمی برای خود پیدا کرده اند برای نقل و انتقال مواد غذایی و جلوگیری از ضایعات از صنعت بسته بندی به شکل ابتدایی استفاده نموده اند. این صنعت تا به امروز بخاطر اهمیتش در صنعت غذا با پیشرفت های فراوانی روبرو بوده است. تا به انسان ها کمک کند :

1-طول عمر مواد غذایی افزایش یابد.

۲-سلامت کالا از مرحله تولید تا مصرف حفظ شود. به طور کلی مواغد غذایی سالم و بهداشتی به دست مصرف کننده برساند.

ما معتقدیم امر بسته بندی یک بحث هنری - صنعتی است یعنی برای بهره مندی از اهداف آن باید به هر دو مقوله هنر و تکنولوژی آن توجه داشت.

اگر از دید هنری بخواهیم به بسته بندی نگاه کنیم باید گفت هر محصول بسته بندی دارای سه هدف عمده است :

- جلب توجه

- خلق یک حالت بصری فراموش نشدنی

– مخابره ی یک پیام.

بهترین راه به نتیجه رسیدن دو هدف اولیه در نظر گرفتن تأثیرات بصری و استفاده از مبادی سواد بصری است که طراحی بسته تعیین خواهد کرد . بسته بندی در واقع زبان ، هویت و شخصیت محصول است پس هرچه گویا تر عرضه گردد بهتر خواهد توانست محصول را معرفی نماید.

مواد اولیه بسته بندی باید دارای خصوصیاتی باشد؛ از جمله اینکه :

الف. برای مواد غذایی سمی نباشد.

ب . بسته بندی در مقابل نور، گرما، رطوبت، گاز ، چربی ، ضربات مکانیکی و ......... مقاوم و محتویات داخل خود را در برار این عوامل حفظ کند.

پ. از نظر شکل ظاهری جذاب، و قابل توجه برای مصرف کننده باشد.

ت .کم ترین ضرر را به محیط زیست برساند.

ث. درآن براحتی باز شود و از همه مهم تر اینکه از لحاظ اقتصادی تا حد امکان ارزان باشد تا زیاد روی قیمت مواد غذایی تأثیر نگذارد.

به طور کلی هدف از بسته بندی مواد غذایی اینست که مواد غذایی سالم به دست مصرف کننده رساند.